Prawo i Sprawiedliwość: (IV) Wyzwania

IV. WYZWANIA

W poprzednich dwóch częściach Programu przedstawiliśmy realizowany przez Prawo i Sprawiedliwość polski model państwa dobrobytu. Model ten wywodzi się z określonego systemu wartości, opisanego w części pierwszej Programu, a jednocześnie utrwala, kultywuje i rozwija ów ważny dla nas system wartości i zasad. Przy czym realizacja owego modelu dokonuje się w określonym otoczeniu zagrożeń aksjologicznych. We współczesnym świecie zwłaszcza takie podstawowe dla nas wartości, jak wolność, solidarność czy tożsamość są na różne sposoby osłabiane, dezawuowane i atakowane. Dlatego, aby móc sprawnie i skutecznie realizować polski model państwa dobrobytu, nie możemy być obojętni wobec owych aksjologicznych zagrożeń. Traktujemy je jako zasadnicze wyzwania do pokonania.
Musimy więc systemowo i programowo przeciwstawiać się zagrożeniom dla takich wartości jak wolność, solidarność i tożsamość. Musimy owe wartości kultywować i rozwijać. Dlatego program Prawa i Sprawiedliwości obejmuje również cały szereg specjalnych działań i zadań, które mają na celu pośrednią i bezpośrednią realizację i obronę owych ważnych dla nas kluczowych wartości. Innymi słowy, obrona i utrwalanie takich wartości jak wolność, solidarność i tożsamość to kluczowe dla nas wyzwanie, konieczne do programowej realizacji.

Nasz program w omawianym zakresie został już w znaczącym stopniu zrealizowany w ostatnich 3,5 roku, ale wciąż wymaga wielowymiarowej kontynuacji i rozwoju.

WOLNOŚĆ

Wobec współczesnych zagrożeń dla wolności, objawiających się przede wszystkim w presji ekonomicznej, ale także przemocy ideologicznej i politycznej, wielkim wyzwaniem naszych czasów staje się obrona oraz poszerzanie sfer wolności człowieka i wspólnot społecznych. Wolność jest bowiem podstawowym warunkiem rozwoju i zaspokajania potrzeb jednostek i wspólnot.

Dlatego Prawo i Sprawiedliwość zdecydowanie opowiada się za wolnością w sferze praw jednostki i dąży do zabezpieczenia wolności w życiu społecznym. W tym celu będziemy konsekwentnie kontynuowali reformę instytucji państwowych, społecznych i gospodarczych w kierunku ich „wolnościowego” funkcjonowania. W tym samym kierunku będzie zmierzała reforma polskiego systemu prawa. Naszym celem jest także poprawa stanu świadomości społecznej polskiej wspólnoty politycznej w zakresie wartości i postaw wolnościowych.

Należy podkreślić, że w okresie ostatnich 3,5 roku stworzone zostały, zwłaszcza w sektorze kultury, wsparcia dla organizacji społecznych, wsparcia dla przedsiębiorczości i biznesu – czy to poprzez przywrócenie wieku emerytalnego (możliwość wyboru momentu przejścia na emeryturę), czy reformę edukacji (wolna decyzja rodziców co do wcześniejszego rozpoczęcia nauki przez ich dzieci) – bardzo mocne fundamenty instytucjonalne dla praktykowania i korzystania z wolności. Powstały trwałe ramy, które wymagają obecnie dalszego doskonalenia, ale przede wszystkim zwiększenia zasilania odpowiednimi zasobami publicznymi. Prawo i Sprawiedliwość będzie dążyło do kontynuowania reform instytucjonalnych w tym zakresie i zwiększenia finansowania programów wolnościowych w Polsce.

WOLNOŚĆ OD OGRANICZEŃ EKONOMICZNYCH I ŚRODOWISKOWYCH

Podstawowym warunkiem dla realnego korzystania z wolności przez ludzi i wspólnoty jest uwolnienie się od ograniczeń ekonomicznych i środowiskowych. Dlatego też Prawo i Sprawiedliwość, mając możliwość sprawowania władzy w Polsce, w pierwszym rzędzie zadbało w ostatnich latach o poprawę warunków bytowych społeczeństwa, aby bariery ekonomiczne, bieda i niski poziom życia nie ograniczały wolności jednostek. Temu celowi służył nasz wielki program transferów społecznych, możliwy do zrealizowania dzięki uszczelnieniu budżetu i rozwojowi gospodarczemu. Zrealizowane przez nas programy społeczne, które milionom polskich rodzin przyniosły prawdziwą zmianę cywilizacyjną i kulturową, omówione są w innym miejscu tego dokumentu programowego.

Podkreślamy, że tego typu reformy, podobnie jak programy podnoszące jakość naszych warunków życia w środowisku czy dostęp do względnie tanich mieszkań, są podstawowym warunkiem koniecznym do korzystania z innych form wolności. Z tego powodu programy społeczne Prawa i Sprawiedliwości realizowane w ostatnich latach trzeba rozumieć przede wszystkim jako istotne programy wolnościowe i godnościowe. Podobny charakter mają też inne ważne zamierzenia i projekty programowe, których realizację rozpoczęliśmy i będziemy je kontynuować. Chodzi przede wszystkim o programy poprawy wynagrodzeń w sferze budżetowej oraz programy ukierunkowane na środowisko: „Czyste Powietrze” i „Mieszkanie Plus”. One także omawiane są w innym miejscu tego dokumentu, ale przedstawiając dokonania i zamierzenia programowe odnoszące się do sfery wolności, nie możemy o nich zapominać.

WOLNOŚĆ BADAŃ NAUKOWYCH

Będziemy dążyli do zapewnienia pełnej wolności naukowej oraz pluralizmu badawczego i poznawczego w instytucjach polskiej nauki. Polskie uczelnie muszą być prawdziwie otwarte i wolne dla wszystkich uzasadnionych merytorycznie opcji naukowych i gwarantować pluralizm życia akademickiego. Nauka nie może być ograniczana ani poprzez wpływy administracyjne, ani korporacyjno-środowiskowe, ani – co zdarza się ostatnio coraz częściej – ideologiczne. Od tego typu wpływów wolny musi być także system oceny prac naukowych oraz system awansu zawodowego i naukowego. Jedynymi kryteriami kształtującymi naukę mogą być kryteria merytoryczne oraz etyczne, w uzasadnionych przypadkach także kryterium racji stanu. W tym kierunku będzie zmierzała dalsza reforma polskiego systemu nauki.

WOLNOŚĆ I PLURALIZM MEDIÓW

W ostatnim czasie rząd Prawa i Sprawiedliwości znowelizował prawo prasowe, zwiększając zakres wolności dziennikarskiej. Zlikwidowaliśmy w prawie prasowym relikty ery PRL. Zliberalizowaliśmy przepisy dotyczące autoryzacji. Niekorzystnych wywiadów nie można już blokować lub zmieniać w taki sposób, aby wypaczać ich sens. Dziennikarz nie jest już ścigany za opublikowanie wywiadu bez zgody rozmówcy, jeżeli publikacja odzwierciedla rzeczywistą rozmowę. Ograniczyliśmy prawo ingerencji wydawcy w materiały dziennikarskie oraz zlikwidowaliśmy przepis pozwalający zwolnić dziennikarza z pracy za pisanie prawdy, która nie była zgodna z linią redakcyjną. Dokonaliśmy również dekomunizacji prawa prasowego poprzez zlikwidowanie terminów prawnych odnoszących się do okresu PRL.

Ze względu na odpowiedzialność i szczególne zaufanie, jakim cieszy się profesja dziennikarza, należałoby również stworzyć zupełnie odrębną ustawę regulującą status zawodu (ustawa o statusie zawodowym dziennikarza). Wprowadzałaby ona rozwiązania podobne do tych, jakie mają inne zawody zaufania publicznego, np. prawnicy lub lekarze. Głównym celem zmiany powinno być utworzenie samorządu, który dbałby o standardy etyczne i zawodowe, dokonywał samoregulacji oraz odpowiadał za proces kształtowania adeptów dziennikarstwa. Możliwe byłoby wtedy zlikwidowanie art. 212 KK, bo powstałaby gwarancja nienadużywania mechanizmów medialnych w sposób nieetyczny. Ustawa ta nie będzie jednak w żadnym stopniu ograniczać zasady otwartości zawodu dziennikarza.

WOLNOŚĆ W INTERNECIE

Prawo i Sprawiedliwość konsekwentnie broni wolności słowa i wolności mediów w Internecie. Mimo świadomości zagrożeń, jakie niesie ze sobą dynamiczny rozwój mediów elektronicznych, opowiadamy się zasadniczo przeciwko ograniczaniu wolności w tych mediach. Stoją one często na straży wartości demokratycznych i zapewniają swobodę twórczą każdemu użytkownikowi. Na arenie Unii Europejskiej długo blokowaliśmy wejście w życie dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym, popularnie nazywanej ACTA 2. Wspierało nas 11 państw UE. Ostatecznie zaskarżyliśmy dyrektywę do TSUE. Do naszej skargi systematycznie przyłączają się kolejne państwa. W przypadku, gdyby dyrektywa ta stała się jednak w Polsce obowiązująca (co może mieć miejsce najwcześniej za ok. 2 lata), Prawo i Sprawiedliwość będzie konsekwentnie dążyło do osłabienia tej regulacji poprzez wdrożenie jej w sposób zapewniający maksymalną obronę wolności w Internecie (na co pozwalają nieprecyzyjne przepisy dyrektywy).

WOLNOŚĆ I PLURALIZM TWÓRCZOŚCI ARTYSTYCZNEJ

Prawo i Sprawiedliwość opowiada się za wolnością i pluralizmem twórczości artystycznej. Uważamy jednocześnie, że dwoma podstawowymi warunkami rozwoju tej twórczości w Polsce są: poprawa nader skromnego i nieustabilizowanego położenia bytowego zdecydowanej większości artystów oraz realne zróżnicowanie światopoglądowe oferty instytucjonalnej w sferze kultury. Chcąc być prawdziwie wolnym artystą, trzeba najpierw móc zapewnić sobie godne warunki życia i mieć dostęp do realnie zróżnicowanej oferty instytucji zatrudniających ludzi kultury i sztuki. Niestety, w obu tych obszarach III Rzeczpospolita poczyniła poważne spustoszenia, nie gwarantując ludziom sztuki godnych warunków egzystencji i monopolizując światopoglądowo (zgodnie z dominującą ideologią ówczesnej władzy) świat polskich instytucji kultury (zwłaszcza teatru, filmu, sztuk wizualnych).

Dlatego też, odnośnie do pierwszej z wymienionych barier rozwoju wolności artystycznej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeprowadziło w latach 2016–2019 rzetelną diagnozę położenia artystów poprzez zorganizowanie Ogólnopolskiej Konferencji Kultury (OKK), która obradowała w latach 2017–2019. Było to największe tego typu przedsięwzięcie w znanej historii prowadzenia polityki kulturalnej w Polsce. Operatorem i koordynatorem tych działań był Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

Zaproszono do debaty przedstawicieli wszystkich środowisk wśród których byli przedstawiciele artystów, organizacji twórczych, instytucji kultury, samorządów terytorialnych, urzędów, biznesu. Postarano się też o powszechność udziału w obradach: w panelach konferencyjnych wystąpiło ponad 300 osób reprezentujących ponad 230 podmiotów organizacyjnych. W pracach OKK można było też uczestniczyć za pośrednictwem Internetu, wszystkie sesje były streamingowane, a ich nagrania można obejrzeć na stronie konferencjakultury.pl.

Badania, przeprowadzone w ramach OKK, wykazały, że środowisko twórców liczy ok. 65 tys. osób, wśród których mamy do czynienia z wręcz dramatycznym zróżnicowaniem przychodów: bardzo wysokie zarobki jednostek i mizeria ogółu. Niemal 30 proc. artystów egzystuje poniżej granicy ubóstwa, osiąga bowiem przychody niższe niż płaca minimalna, 60 proc. zarabia poniżej średniej krajowej, a jedynie niecałe 10 proc. ma stałą i dochodową pracę. Z tego wynika, że duża część tej grupy nie jest w ogóle ubezpieczona, bowiem nie stać jej na ogół na samodzielne opłacanie składek ZUS.

Bez czynnego udziału utalentowanych twórców nie zbudujemy suwerennej, świadomej swojego posłannictwa Rzeczypospolitej, afirmowanej przez własnych obywateli i szanowanej przez cudzoziemców. Dlatego działania rządu Prawa i Sprawiedliwości na rzecz rozwoju twórczości artystycznej toczą się – jak zaznaczyliśmy – w dwóch planach: poprawy warunków bytowych artystów oraz stabilizowania i pluralizowania instytucji, które prezentują ich dorobek publiczności.

W pierwszym zakresie należy wskazać przede wszystkim dokonane przez nas, dwukrotne zwiększenie limitu przychodów, od którego twórcy mogą naliczać 50 proc. kosztów uzyskania. Dzięki temu od 2018 roku niewątpliwie podniosła się zasobność artystycznych budżetów. W ramach Ogólnopolskiej Konferencji Kultury przygotowany został projekt Ustawy o statusie artysty zawodowego, który pozwala precyzyjnie wyodrębnić tę grupę zawodową i zapewnić jej elementarne bezpieczeństwo socjalne poprzez finansowany ze środków pozabudżetowych (głównie z opłaty reprograficznej) fundusz wsparcia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla najniżej zarabiających, pozostających obecnie poza systemem ubezpieczeń i ochrony zdrowia. Projekt przewiduje też powołanie Polskiej Izby Artystów, pełniącej funkcje operatora systemu wsparcia oraz artystycznych i profesji: muzyki, tańca, teatru, sztuk plastycznych i sztuki ludowej, z poszerzeniem o literaturę i sztuki filmowe. Zapewniono pełną reprezentatywność zawodów artystycznych, dostępność dla mieszkańców różnych regionów. Zadbano o różnorodność uczestników, stworzenie mechanizmu Karty Artysty Zawodowego, umożliwiającego tworzenie w przyszłości pakietów, udogodnień, ulg i ofert adresowanych do tej grupy społecznej. Jest to inicjatywa o fundamentalnym znaczeniu dla ucywilizowania warunków egzystencji naszych twórców, aby zbliżyć je ku rozwiązaniom od dawna obowiązującym w państwach Europy Zachodniej, dzięki którym konkurencja rynkowa nie niszczy tam szczególnie utalentowanych jednostek, tylko sprzyja realnej wolności artystycznej i wykorzystuje ich energię kreatywną ku pożytkowi ogółu. Poprawa warunków bytowych artystów jest także podstawowym warunkiem zerwania z panującym w tym środowisku systemem klientelistycznym.

W drugim obszarze działań, dotyczącym funkcjonowania instytucji artystycznych, najpoważniejszym przedsięwzięciem realizowanym od początku kadencji naszego rządu był rozwój instytucji kultury poprzez wsparcie ich z budżetu centralnego. W tym celu Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2017–2019 podjął się współprowadzenia 12 instytucji artystycznych (do roku 2016 takich współprowadzonych placówek było 17).

Podstawowym kryterium doboru instytucji kultury do współprowadzenia był ich potencjał artystyczny, ale także ich lokalizacja oraz regionalne lub ponadregionalne znaczenie danej instytucji, a także jej historycznie ugruntowana pozycja. Zgodnie z polityką zrównoważonego rozwoju, staraliśmy się zmniejszyć dysproporcje, jakie istniały przedtem między różnymi częściami państwa w liczbie samorządowych instytucji kultury wspieranych z budżetu centralnego.

Prawo i Sprawiedliwość opowiada się – w miarę możliwości budżetowych – za kontynuacją projektów współprowadzenia instytucji kultury.

Przejawem troski o wzmocnienie instytucjonalnego wymiaru życia artystycznego było też powołanie nowych instytucji państwowych: Polskiej Opery Królewskiej (2017), która łączy niezaprzeczalny sukces artystyczny z wielkim powodzeniem u publiczności, Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki, który ma stać na straży estetyki polskiej przestrzeni oraz Instytutu Literatury (2019), który ma wspierać twórców polskiej literatury współczesnej i poszerzać grono jej odbiorców, adresując swe starania przede wszystkim do młodzieży –debiutantów i początkujących pisarzy oraz młodych czytelników w szkołach i na uczelniach. Instytucjonalizację życia artystycznego gruntują też powstające dzięki wsparciu MKiDN nowe prestiżowe imprezy cykliczne: Międzynarodowy Konkurs Chopinowski na Instrumentach Historycznych, Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (2018) oraz Międzynarodowy Konkurs Muzyki Polskiej w Rzeszowie (2019). Powołaliśmy również nowy, coroczny Festiwal Muzyki Krajów Europy Środkowo-Wschodniej „Eufonie” w Warszawie (2018).

Poszerzyliśmy także znacznie możliwość kreowania zróżnicowanej twórczości filmowej, przeznaczając od roku 2019 co najmniej 100 mln zł z budżetu państwa na system zachęt dla produkcji audiowizualnej.

Nowym przedsięwzięciom i inicjatywom towarzyszył wysiłek legislacyjny zmierzający do uporządkowania przepisów prawa regulujących działalność instytucji artystycznych. Taki charakter miała, przeprowadzona w 2018, roku nowelizacja Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz zmiana rozporządzenia w sprawie konkursów na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury. Projekt kolejnej nowelizacji tejże ustawy powstał w trakcie prac Ogólnopolskiej Konferencji Kultury. Jeśli zostanie uchwalony, zapewni większą stabilizację prawno-finansową instytucjom kultury poprzez wyposażenie każdej z nich w osobowość prawną, sprecyzowanie obowiązków organizatora i umożliwienie mu wieloletniego planowania nakładów finansowych.

Prawo i Sprawiedliwość opowiada się zakontynuacją polityki wzmacniania instytucjonalnego i różnicowania oferty polskiej kultury, zarówno poprzez współprowadzenie instytucji kultury (np. Teatru Wielkiego w Łodzi) lub powoływanie nowych instytucji (np. Polskiego Teatru Impresaryjnego), jak i rozszerzenie oferty programowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (poprzez rozwój i dofinansowanie Programów Ministra).

WOLNOŚĆ I AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA

Aktywność obywateli, oddolnie i na zasadach dobrowolności angażujących się w zorganizowane działania na rzecz dobra wspólnego, niosących pomoc i wsparcie potrzebującym oraz kształtujących pracą u podstaw zręby kultury narodowej i lokalnej nawiązuje do wielkiego dziedzictwa polskiej wolności i wyraża ideały społeczeństwa obywatelskiego. Wolna aktywność obywateli stanowi podstawę dla dojrzałego funkcjonowania demokracji. Społeczeństwo obywatelskie jest wspólną przestrzenią, która służy praktykowaniu cnót obywatelskich, takich jak odpowiedzialność za naród i wspólnoty lokalne, solidarność oraz zaangażowanie w budowę oddolnych instytucji obywatelskich. Prawo i Sprawiedliwość wspiera wolnościowe i chrześcijańskie ideały obywateli i społeczności lokalnych oraz dąży do zrównoważonego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego zarówno w wymiarze terytorialnym, jak i tematycznym, szczególną ochroną otaczając organizacje małe, krzewiące etos społecznikowski i pielęgnujące dziedzictwo lokalne. W tym celu, przyczyniając się do wypełnienia ideałów wolności leżących u podstaw motywacji prospołecznych i postaw państwowych, a także do kształtowania dojrzałego patriotyzmu, Prawo i Sprawiedliwość aktywnie działa na rzecz zwiększania zaangażowania obywateli i organizacji obywatelskich w życiu publicznym, zwiększania liczby inicjatyw oddolnych i lokalnych oraz poprawy instytucjonalnej zdolności organizacji obywatelskich do realizacji ich misji.

OSIĄGNIĘCIA

Działania nasze w sferze wolności i aktywności obywatelskiej polegają przede wszystkim na tworzeniu odpowiednich warunków wsparcia państwa dla rozwoju tej aktywności. W tym celu od końca 2015 roku realizujemy Narodowy Program Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.

W 2016 roku powołany został Pełnomocnik Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego. Podjęte przez niego działania zaowocowały utworzeniem Komitetu ds. Pożytku Publicznego, którego Przewodniczący – będący członkiem Rady Ministrów – jest odpowiedzialny za realizację zadań określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komitet koordynuje i monitoruje współpracę administracji rządowej z sektorem organizacji obywatelskich, a także inicjuje działania wspierające obecność organizacji w przestrzeni publicznej, w tym np. dialog przedstawicieli NGO i RIO na temat realizacji zadań publicznych. Efektem pracy będzie m.in. wydanie w 2019 roku rekomendacji w tym zakresie, autoryzowanych przez RIO.

W 2017 roku, poprzez nowelizację ustawy o grach hazardowych utworzony został państwowy fundusz celowy o nazwie Fundusz Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Celem Funduszu jest wspieranie społeczeństwa obywatelskiego przychodem 4 proc. wpływów z dopłat do gier objętych monopolem państwa (rocznie ok. 40 mln zł).

Rada Działalności Pożytku Publicznego stała się w 2017 roku organem opiniodawczo-doradczym Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego. Formuła pracy Rady została poszerzona. Opiniuje ona projekty legislacji przedłożone jej przez Przewodniczącego, innych ministrów, ale przygotowuje opinie także z własnej inicjatywy. Poszerzony został zakres merytorycznej pracy zespołów problemowych Rady. Zespół do spraw społecznych poszerzył swoje kompetencje o sprawy rodziny i dziedzictwa narodowego. Powstały nowe zespoły ds. partycypacji osób starszych oraz mateczników patriotyzmu i kultury ludowej.

W 2017 roku powołano ustawą Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NIW). Instytut jest agencją rządową, której najważniejszym zadaniem jest realizacja programów grantowych wspierania społeczeństwa obywatelskiego. W ustawie po raz pierwszy w Polsce wprowadzono możliwość dofinansowania przez instytucję publiczną (NIW) rozwoju instytucjonalnego organizacji pozarządowych, co powinno sprzyjać ograniczaniu „grantozy”, czyli uzależnienia bytu organizacji od grantów, co wywiera szkodliwy wpływ na misję i wypełnianie statutowych celów organizacji.

Już po 3 miesiącach samodzielnego funkcjonowania, NIW ogłosił pierwszy konkurs grantowy – w ramach przejętego od MRPiPS Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014–2020. Wprowadzone we wdrażaniu Programu zmiany zwiększyły jego dostępność dla organizacji mniej doświadczonych i z mniejszych środowisk: 70 proc. wspartych przez NIW organizacji otrzymało je po raz pierwszy, a ponad 60 proc. było organizacjami z małych miejscowości. Organizacje nie muszą wnosić wkładu własnego oraz mogą przeznaczyć część dotacji na rozwój własnej organizacji. System oceny wniosków o dotacje pozwala na ocenę najciekawszych pomysłów, a nie tylko najlepiej napisanych wniosków. Poszerzona została baza ekspertów oceniających wnioski.

Uwzględniając zgłaszane od lat postulaty środowiska pozarządowego i zmniejszając bariery rozwojowe sektora obywatelskiego w Polsce, Przewodniczący Komitetu w 2018 roku znacząco uprościł wzory ofert, sprawozdań i umów w systemie realizacji zadań publicznych oraz umożliwił organizacjom rozliczenie zadania na podstawie osiągniętych rezultatów i planu działań zamiast dotychczas stosowanego rozliczenia fakturowego.

Pod koniec 2018 roku NIW rozpoczął realizację nowych rządowych programów wsparcia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego:

• Program Wsparcia Rozwoju Organizacji Harcerskich i Skautowych (ROHiS) na lata 2018–2030. Dzięki dotacjom organizacje harcerskie przede wszystkim poszerzają swoją kadrę instruktorską, podnoszą umiejętności i kwalifikacje wychowawców, dzieci i młodzieży zaangażowanych w działalność harcerską, rozwijają wolontariat i swoją bazę. W 2018 roku siedem organizacji otrzymało 31,3 mln zł na dwuletnie projekty.
• Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich (PROO) na lata 2018– 2030. Obejmuje wsparcie organizacji pozarządowych w realizacji ich misji i rozwoju instytucjonalnego, dofinansowanie wkładów własnych do programów UE i międzynarodowych, budowę kapitałów żelaznych, wsparcie mediów obywatelskich, lokalnych organizacji strażniczych, think tanków oraz wsparcie doraźne. W 2019 roku uruchomione zostały już cztery konkursy na projekty wieloletnie z łącznym budżetem ponad 100 mln zł.
• Korpus Solidarności. Jest to program wspierania i rozwoju wolontariatu długoterminowego na lata 2018–2030. Program oferuje wolontariuszom angażującym się w wymiarze minimum 16 godzin miesięcznie przez rok możliwość udziału w szkoleniach, obozach integracyjnych, debatach i nowatorskim programie benefitowym, pozwalającym na korzystanie z systemu zniżek i atrakcji oferowanych przez partnerów programu w zamian za zaangażowanie społeczne. Zakładana do 2030 roku liczba wolontariuszy w Korpusie Solidarności to blisko 36 tys.

CELE

Plany działań Prawa i Sprawiedliwości w omawianym obszarze na kolejne lata obejmują:

1. Uruchomienie Programu Wsparcia Rozwoju Uniwersytetów Ludowych na lata 2020–2030, który umożliwi wsparcie budowy kapitału społecznego na obszarach wiejskich i w małych miejscowościach przy wykorzystaniu istniejących i nowo powstających uniwersytetów ludowych – instytucji o długiej tradycji w Polsce.
2. Uruchomienie w ramach programów NIW – CRSO nowych ścieżek tematycznych, które obejmą trzy programy:
1. Program wsparcia poradnictwa obywatelskiego, czyli organizacji obywatelskich świadczących usługi poradnictwa prawnego, rodzinnego, psychologicznego, zawodowego, konsumenckiego, prozdrowotnego;
2. Program szkoleń i staży dla liderów organizacji obywatelskich, wspierający rozwój good governance w organizacjach obywatelskich, wzmacniający kluczowe kompetencje profesjonalne i społeczne liderów, działaczy i wolontariuszy, w zakresie prowadzenia działalności obywatelskiej, kierowania organizacją, pozyskiwania środków;
3. Program wsparcia rozwoju instytucjonalnego polskich organizacji działających na skalę międzynarodową, w szczególności organizacji pomocowych i humanitarnych, oraz organizacji obywatelskich aktywnych w obszarze dyplomacji publicznej.
3. Wsparcie kampanii społecznych prowadzonych przez organizacje obywatelskie.
4. Wsparcie tworzenia inkubatora innowacji społecznych.
5. Uzupełnienie działań na rzecz rozwoju wolontariatu o narzędzia angażowania młodzieży zagrożonej wykluczeniem.
6. Powołanie Rady Dialogu Obywatelskiego o znacznie szerszych kompetencjach do samodzielnego działania oraz ze znacząco szerszą reprezentacją sektora obywatelskiego. Pod patronatem nowej Rady Dialogu Obywatelskiego i przy wsparciu Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego wprowadzone zostanie zwiększenie możliwości działania wojewódzkich, powiatowych i gminnych rad działalności pożytku publicznego.
7. Powołanie nowego ciała dialogu obywatelskiego: Rady Dialog z Młodym Pokoleniem (nowelizacja ustawy przyjęta przez Sejm w lipcu 2019 r.). Nastąpi też poprawa pozycji instytucjonalnej młodzieżowych rad gmin poprzez zwiększenie ich kompetencji w kierunku większej samodzielności w życiu publicznym oraz obligatoryjności wszczęcia procedury tworzenia rady w przypadku, gdy inicjatywa ta uzyska znaczące poparcie w społeczności lokalnej. Analogiczne przepisy o tworzeniu rad młodzieżowych zostaną wprowadzone do systemu samorządów wojewódzkich i powiatowych. Podobnie jak w przypadku młodzieżowych rad gmin, zmiany poprawiające ich sytuację instytucjonalną i zapewniające obecność na wszystkich poziomach samorządów dotyczyć będą gminnych rad seniorów.
8. W odpowiedzi na potrzeby organizacji i w efekcie toczących się już prac z udziałem ekspertów środowisk obywatelskich zreformowany zostanie system realizacji zadań publicznych określony w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zmiany polegać będą m.in. na: zapewnieniu ciągłości realizacji zadań o charakterze długofalowym, znacznie przekraczającym 5-letni dopuszczalny okres zawarcia umowy, dotyczących usług wrażliwych społecznie (prowadzenie domów pomocy społecznej, hospicjów, placówek opiekuńczo-wychowawczych); likwidacji wymogu wkładu własnego w sytuacji, gdy organ administracji publicznej powierza organizacji do realizacji własne zadanie; ujednoliceniu systemu realizacji zadań do uproszczonego wzoru określonego w przepisach prawa.
9. Powstanie systemu elektronicznej obsługi organizacji obywatelskich „e-NGO” umożliwiającego organizacjom w jednym systemie składanie dokumentów w sprawie rozpoczęcia działalności (e-rejestracja), wymaganych prawem sprawozdań finansowych i merytorycznych według ujednoliconego wzoru do urzędów skarbowych, KRS, organów nadzorujących ich działalność (e-sprawozdanie), składanie ofert i wniosków o dofinansowanie do organów administracji publicznej (e-generator). System poprawi sprawność obsługi organizacji oraz przejrzystość ich działania.
10. Przewidujemy też dalsze uproszczenie prowadzenia działalności stowarzyszeniowej jako szansy na zwiększenie aktywności obywatelskiej. Będziemy dążyć do znaczącego podwyższenia progu przychodów uprawniających organizacje nieprowadzące działalności gospodarczej i działające w sferze pożytku publicznego do prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów.
11. Ujednolicony zostanie system kontroli organizacji obywatelskich przy wprowadzeniu zasady jednej kontroli w tym samym czasie i ograniczeniu czasu trwania kontroli.

W celu pobudzenia dobroczynności indywidualnej i korporacyjnej będziemy zmierzać do zwiększenia limitów odpisów podatkowych na darowizny na cele pożytku publicznego, a także stosować inne mechanizmy wsparcia filantropii.

KSZTAŁTOWANIE NIEZALEŻNEJ LOKALNEJ OPINII PUBLICZNEJ

Dużym zagrożeniem dla wolności jest nierównowaga podmiotów kształtujących sferę publiczną. Dotyczy to szczególnie procesów kształtujących lokalną opinię publiczną, gdzie od lat obserwujemy dominację silnych mediów korporacyjnych (korporacje i grupy wydawnicze) oraz samorządowych (prasa i rozgłośnie samorządowe), a także lokalnego sektora gospodarczego i politycznego oraz słabość mediów obywatelskich i lokalnych organizacji strażniczych (watch-dog). Prowadzi to do zaniku obywatelskiej funkcji kontrolnej, a niekiedy wręcz do licznych dysfunkcji społecznych: klientelizmu, klikowości, nepotyzmu i – wreszcie – korupcji. Prawo i Sprawiedliwość zdecydowanie opowiada się za zrównoważeniem lokalnego rynku opinii poprzez wzmocnienie lokalnych mediów obywatelskich za pomocą systemu wsparcia dla tego typu inicjatyw, wolnego od uzależnienia lokalnego. W tym celu powołany przez nas w roku 2018 Narodowy Instytut Wolności wprowadził w swych programach finansowania organizacji pozarządowych priorytet wsparcia dla organizacji strażniczych i obywatelskich mediów lokalnych. Planujemy dalszy rozwój wsparcia dla tego typu podmiotów, wzmacniających wolność wyrażania opinii na poziomie lokalnym.

WOLNOŚĆ OD PRESJI IDEOLOGICZNEJ W INSTYTUCJACH

Prawo i Sprawiedliwość stoi na stanowisku, że prawdziwa wolność przekonań, będąca warunkiem wolności człowieka i sprawnego funkcjonowania demokracji, nie może być ograniczana przez jakiekolwiek formalne czy nieformalne praktyki bądź regulacje wewnątrzkorporacyjne czy wewnątrzinstytucjonalne. Instytucje, korporacje, uczelnie czy szkoły nie mogą narzucać swym pracownikom, studentom i uczniom jakiegokolwiek światopoglądu i ideologii. Wzmocnimy zakaz dyskryminacji pracowników, studentów i uczniów ze względu na głoszone poglądy i wyznanie (przekonania religijne). Będziemy przeciwdziałać coraz częściej pojawiającej się presji ideologicznej, jakiej poddawani są obywatele w miejscu ich pracy czy nauki.

WOLNOŚĆ GOSPODARCZA

Prawo i Sprawiedliwość opowiada się za zwiększeniem obszaru wolności w gospodarce. Każda wspólnota polityczna potrzebuje kreatywnych i dynamicznych przedsiębiorców przyczyniających się do jej sukcesu rozwojowego. Nasze wspólne bogactwo zależy od ciężkiej pracy i pomysłowości ludzi przedsiębiorczych. Dlatego jesteśmy zobowiązani stworzyć im odpowiednie warunki pracy i rozwoju ich firm i biznesów. Podstawowym warunkiem powinna być wolność gospodarowania: wolność materializowania pomysłów biznesowych i wolność od nadmiernych obciążeń podatkowych. Jedynym ograniczeniem tej wolności może być racja stanu wspólnoty politycznej i granice wolności innych ludzi.

Dlatego też, realizując postulat wolności gospodarczej, przeprowadziliśmy największą od 1989 roku reformę prawa gospodarczego, polegającą przede wszystkim na ułatwieniach dla przedsiębiorców. Reforma ta obejmuje m. in.: „Konstytucję Biznesu”, pakiet „100 zmian dla firm”, pakiet MŚP, mały ZUS, e-akta, IP-box. Obliczamy, że łącznie przedsiębiorcy zaoszczędzą na tych zmianach ok. 20 mld zł w ciągu 10 lat. Reforma wprowadza też stabilne zasady współpracy państwa z przedsiębiorcami, ogranicza ilość nękających kontroli, ułatwia tworzenie firm i daje większe szanse na przetrwanie na rynku nowym przedsiębiorcom. Aktualnie pracujemy nad nowymi rozwiązaniami – pakiet „Przyjazne prawo” oraz nowa forma spółki (PSA) adresowana do startupów. Reformujemy też prawo zamówień publicznych i planujemy rozwiązać problem zatorów płatniczych, które dotyczą 90 proc. przedsiębiorców.

SOLIDARNOŚĆ I GODNOŚĆ

U źródeł myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości leży przekonanie o potrzebie połączenia interesu społecznego i rozwoju gospodarczego w duchu solidarności i godności. Państwo nie może być bierne wobec stosunków społecznych. Z owoców wzrostu gospodarczego muszą korzystać wszyscy Polacy, a nie – jak bywało wcześniej – przede wszystkim uprzywilejowane grupy interesów. Rządy PiS dowiodły, że Polska solidarna jest nie tylko możliwa, ale powszechnie akceptowana przez społeczeństwo. Obaliliśmy mit niemożności, wykazując, że aktywne państwo jest w stanie skutecznie dbać o dobro wspólne. Ostatnie lata były czasem wysokiego wzrostu gospodarczego i nowej polityki społecznej, co zaowocowało wzrostem zamożności rodzin, jednostek i społeczeństwa oraz rekordowo niskim bezrobociem. Polska pod rządami PiS została oparta na zasadzie solidaryzmu społecznego, która była ważnym elementem programu śp. Prezydenta Prof. Lecha Kaczyńskiego.

Kluczową zasadą dla Prawa i Sprawiedliwości zawsze była wola budowy uczciwego i solidarnego państwa, opartego na realnej równości wobec prawa i gwarantującego sprawiedliwość społeczną wszystkim oraz godność najsłabszym.

Dla nas prawo nie oznacza jedynie systemu norm i zasad niezbędnych dla zachowania porządku i bezpieczeństwa publicznego, ale ma również charakter pozytywny – prawo do godnego i bezpiecznego życia, prawo do wolności i własności, prawo do uczestnictwa w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym na równych zasadach. To prawo jest rozumiane jako zobowiązanie, aby każdemu zagwarantować możliwość życia w sprawiedliwym i dobrze rządzonym państwie. Sprawiedliwość zaś wymaga, aby oddać „każdemu to, co mu się należy”, wspierając przede wszystkim najsłabszych i potrzebujących. Stosunki społeczne powinny być oparte na solidarności społecznej i miłości bliźniego.

Państwo prawe i sprawiedliwe gwarantuje wolności, prawa i solidarne rozwiązania społeczne oraz jest odpowiedzialne za tworzenie wspólnoty narodowej. To są kierunkowskazy i zarazem etyczny imperatyw rządów PiS w zakresie polityki społecznej i nasze rozumienie europejskości. Jesteśmy europejscy nie poprzez deklaracje, ale dbałość o ład społeczny i model gospodarczy – polski model państwa dobrobytu.

OSIĄGNIĘCIA

PROGRAMY SPOŁECZNE „PLUS”

W latach 2015–2019 dokonaliśmy przełomu w polityce społecznej realizując programy społeczne „Plus”. Wszystkie te programy będą kontynuowane: Rodzina Plus, Mama Plus, Maluch Plus, Senior Plus, Dobry Start, Emerytura Plus. Polska jest wspólnym domem dla wszystkich i dla każdego. Sukcesy Polski upatrujemy w utrzymaniu i poszerzaniu solidarnościowej polityki społecznej. Obniżyliśmy znacznie skalę ubóstwa wśród najmłodszych, w nowej kadencji szczególną troską otoczymy seniorów. Bo Polska jest jedna!

WOLNY WYBÓR

Godne wynagrodzenie i warunki pracy powinny Polakom otwierać drogę do zasłużonego odpoczynku, ale jednocześnie tworzyć przestrzeń dla wzmacniania więzi społecznych, w tym rodzinnych, oraz zaangażowania obywatelskiego. To dlatego tak ważny dla wolności jest wzrost płac i niskie bezrobocie. Ale wolność to także wybór.

Naszym hasłem stało się prawo do wolnych niedziel. Polacy należą do rodziny narodów europejskich i mają prawo do wolnej niedzieli, czyli spędzania czasu w wybrany przez siebie sposób. Jesteśmy orędownikami wolności. Tyle wolności, ile to możliwe.

Rząd PiS wprowadził wolność wyboru w dwóch wyjątkowo ważnych obszarach społecznych: początku nauki dla dzieci (6 czy 7 lat) oraz przechodzenia na emeryturę (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Tych decyzji nie wolno było podejmować wbrew społeczeństwu. Będziemy je w pełni wykonywać. To rodzice decydują o rozpoczęciu nauki przez swoje dzieci, a pracownicy podejmują decyzję o zakończeniu aktywności zawodowej.

CELE

EUROPEJSKIE PŁACE

Najważniejszym wyzwaniem na najbliższe lata jest konsekwentne poprawianie statusu materialnego Polaków. Będziemy dążyć do wyrównywania płac w Polsce do poziomu europejskiego, co oznacza dalsze obniżanie kosztów pracy, racjonalne zmniejszanie podatków oraz kontynuację podnoszenia płacy minimalnej i minimalnej stawki godzinowej. Naszym zadaniem jest osiągnąć w realnej perspektywie 80 proc. średniej unijnej.

Polska gospodarka nie może jedynie konkurować niskimi płacami, jak to się działo w przeszłości, ponieważ następstwem takiej polityki była masowa emigracja zarobkowa Polaków. Natomiast z rozwoju gospodarczego powinni korzystać wszyscy Polacy, niezależnie od zawodu, miejsca zamieszkania i przynależności społecznej.

Dołożymy starań, żeby płace na tym samym stanowisku nie były zróżnicowane ze względu na płeć. Będziemy niwelować wszelkie nierówności w życiu zawodowym, bowiem Polacy mają prawo do otwartej ścieżki awansu.

WALKA Z WYKLUCZENIAMI

Zasobność portfela nie może decydować o godności człowieka. Nie ustajemy w staraniach, żeby najsłabsi, najmniej uposażeni, osoby z niepełnosprawnościami lub bezrobotni nie spotykali się z odrzuceniem społecznym.

Stworzymy centra usług społecznych na rzecz poszczególnych zagrożonych wykluczeniem grup. Będziemy twardo walczyć z wykluczeniem we wszelkiej postaci zarówno w miejscu pracy, jak i zamieszkania. Z tego powodu będziemy wykonywać program Dostępność Plus; stoi przed nami zadanie przebudowy przestrzeni publicznej, żeby każdy mógł z niej korzystać. Tworzymy Polskę dostępną, co oznacza, że instytucje publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim dostępność architektoniczną, cyfrową oraz informacyjno-komunikacyjną.

Wprowadzimy innowacyjny program dostępności dla mieszkających w budynkach wielorodzinnych bez windy. W tym celu stworzymy warunki finansowe (fundusz wsparcia) dla instalacji wind w budynkach wielorodzinnych. Skończymy z wykluczeniem związanym z mieszkaniem w budynkach wielorodzinnych bez windy.

AKCEPTACJA RÓŻNORODNOŚCI

Rozumiemy i akceptujemy mniejszości, które mają prawo do poszanowania swojej różnorodności. Uważamy jednak, że korzystanie z tych praw nie może naruszać konstytucji i być skierowane przeciwko większości, której usiłuje się narzucić konstruktywizm społeczny. Wolność każdego z nas nie może uderzać w wolność drugiego człowieka i nie powinna być wykorzystywana przeciwko społeczeństwu i ładowi moralnemu.

POMOC PAŃSTWA DLA RODZIN I SPOŁECZEŃSTWA

Polski model państwa dobrobytu działa na rzecz wzmacniania rodzin oraz budowy klasy średniej. Wspieraniu rozwoju przedsiębiorczości w Polsce będzie towarzyszyła skuteczna polityka społeczna. Zintegrujemy pomoc socjalną tak, żeby nie było nierówności. Polacy będący w trudnej sytuacji materialnej mają prawo do godnych, powszechnie dostępnych świadczeń. Państwo ma je zagwarantować w odpowiednim zakresie i na odpowiednim poziomie.

Polacy mają mieć prawo dostępu do wielu usług, nie tylko tych o charakterze socjalnym. Stworzymy sieć tanich, dostępnych cenowo ośrodków dla seniorów, tak, żeby podróż nad morze czy w góry nie oznaczała wydrenowania portfeli.

Odbudowaliśmy w latach 2015–2019 wiele urzędów pocztowych. Teraz nastał czas na realizację programu „Nowoczesna poczta dla Ciebie”. Zmienimy organizację pracy placówek pocztowych, żeby były dłużej dostępne od poniedziałku do piątku w systemie zmianowym oraz w każdą sobotę w godzinach 8-12.

PRZEDE WSZYSTKIM RODZINA

Uważamy, że solidaryzm społeczny najlepiej jest realizowany w rodzinach. To one są podstawowym podmiotem społecznym dla każdego człowieka. Będziemy skutecznie wspierać rodziny w sensie społecznym, materialnym i prawnym; chronić ich autonomię przed ofensywą ideologiczną; podejmować działania przeciwko przemocy domowej. Nie będziemy wyręczać rodziców w swobodnym kształtowaniu rozwoju ich dziecka. PiS przeciwstawi się wszelkim atakom na rodzinę, która jest wskazana w konstytucji jako podmiot szczególnej opieki państwa.

Zadaniem dla państwa jest wzmacnianie wsparcia instytucjonalnego dla roli rodziny, w tym działania w kierunku rozszerzenia możliwości łączenia pracy i kariery zawodowej rodziców z wychowywaniem dzieci, zapewnienia możliwości korzystania z telepracy i elastycznego czasu pracy, wspierania pracodawców w tworzeniu miejsc opieki nad dziećmi. Nadal naszym priorytetem będzie dbałość o dostępność do żłobków i przedszkoli (od 2015 roku liczba miejsc w żłobkach zwiększyła się o 49 proc).

BYCIE SENIOREM W POLSCE TO ZNACZY GODNOŚĆ

Chcemy zmienić sytuację życiową seniorów w Polsce. W tym celu będziemy realizować pakiet dla seniorów, wynikający z wyzwań współczesności, którymi są starzejące się społeczeństwo oraz wydłużanie się życia człowieka korzystającego z prawa do emerytury.

Przede wszystkim utrzymamy wiek emerytalny wprowadzony przez rząd Beaty Szydło i wolność wyboru w tym zakresie, ale jednocześnie dołożymy wszelkich starań, żeby ci, którzy chcą pracować po ukończeniu 60/65 lat – mieli taką możliwość. Ich doświadczenie i wiedza są bezcenne. Poprawimy sytuację materialną emerytów i rencistów – „trzynasta” i „czternasta” emerytura będą stałym elementem wsparcia finansowego dla emerytów i rencistów.

Zmodyfikujemy system waloryzacji najniższych emerytur i rent. Emeryci i renciści o najniższych świadczeniach otrzymają waloryzację kwotową, żeby rosły jak najszybciej najniższe świadczenia. Minimalna coroczna procentowa waloryzacja emerytur i rent nie może być niższa niż 70 zł.

Będziemy stopniowo zwiększać wysokość dodatku pielęgnacyjnego oraz rozszerzać listę leków bezpłatnych dla osób powyżej 75. roku życia. Rozwiniemy społeczny wymiar usług socjalnych, wprowadzając dwa nowe rozwiązania instytucjonalne dla osób z utrudnionym dostępem do sfery publicznej z racji niepełnosprawności: mobilnego urzędnika oraz asystenta dla seniora. Wprowadzimy dla seniorów bon na kulturę, za pomocą którego będzie można finansować wizyty w obiektach kultury.

Poprawie życia seniorów będą służyły nowe rozwiązania medyczne: nowy system przyjęć do lekarza specjalisty (centralny harmonogram, Internetowe Konto Pacjenta, określony maksymalny czas oczekiwania na wizytę u specjalisty), rozszerzone badania przesiewowe dla osób przechodzących na emeryturę oraz znaczne zwiększenie refundacji okularów korekcyjnych, w szczególności dla pacjentów cierpiących z powodu istotnych wad wzroku.

BOGACTWEM POLSKI JEST JEJ SPOŁECZEŃSTWO

Obowiązkiem rządu jest tworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej różnych środowisk. Będziemy wspierać, także finansowo, koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne, uniwersytety ludowe, domy i kluby seniora oraz wszelkie organizacje realizujące program Senior plus (zajęcia edukacyjne, sportowe, rehabilitacyjne, opiekuńcze, kulturalne).

Czas na integrację społeczną międzypokoleniową. Będziemy realizowali w placówkach oświatowych i muzealnych program organizacji spotkań międzypokoleniowych dla dzieci i ludzi młodych oraz seniorów, aby propagować „historię żywą” i budować pamięć historyczną.

TOŻSAMOŚĆ

Wielkim wyzwaniem współczesności jest kształtowanie i wzmacnianie tożsamości polskiej wspólnoty politycznej. Każdy naród i państwo potrzebuje spójnej i atrakcyjnej podstawy tożsamościowej dla swego trwania, spójności i rozwoju, dla zapewnienia odpowiedniej pozycji i sukcesów w rywalizacji międzynarodowej. Tożsamość określa nasze szanse rozwojowe, decyduje o stopniu integracji wspólnotowej, sile i atrakcyjności naszej wspólnoty. Jest podstawą patriotyzmu narodowego, państwowego i lokalnego, patriotyzmu naszych małych ojczyzn. Tożsamość kształtuje się w oparciu o złożony często proces internalizacji systemu wartości dominujących w danym społeczeństwie grup społecznych. Wartości zaś powstają w procesach długiego historycznego trwania, poprzez oddziaływanie instytucji społecznych, ale także poprzez indywidualne wybory członków danej wspólnoty narodowej.

Z tych względów Prawo i Sprawiedliwość uważa mądrą politykę tożsamościową za jeden z podstawowych obowiązków państwa polskiego, ważny element polskiego modelu państwa dobrobytu. Polityka ta musi kształtować, wzmacniać i upowszechniać wartości i postawy niezbędne dla trwania i powodzenia naszej wspólnoty politycznej, takie jak: patriotyzm narodowy i lokalny, wolność, podmiotowość, solidarność, poczucie misji wobec obowiązków wspólnotowych, poczucie więzi społecznej, uczciwość, profesjonalizm itp.

Możemy stwierdzić, że w ostatnich 3,5 roku udało się w Polsce stworzyć mocne podstawy instytucjonalne dla utrwalania i obrony tożsamości narodowej i państwowej. Wymagają one dalszego rozwoju i wzmacniania. Istnieją mocne tożsamościowe instytucje, ramy i mechanizmy, ale wymagają one dalszego doskonalenia i zasilania zwiększonymi zasobami publicznymi.

POLITYKA HISTORYCZNA

Prawo i Sprawiedliwość od końca 2015 realizuje świadomą politykę historyczną obejmującą wiele konkretnych zadań i programów. Polityka ta wymaga w dalszych latach systemowej kontynuacji i rozwoju. Jej podstawowe założenia obejmują: obowiązek realnego mecenatu państwa nad kulturą i dziedzictwem narodowym; dbałość o instytucjonalizację pamięci; ochronę zabytków i polskie dziedzictwo zagranicą oraz dziedzictwo utracone; właściwe upamiętnianie ważnych dla Polski rocznic i postaci; aktywną politykę audiowizualną i medialną oraz aktywną politykę edukacyjną w zakresie tożsamości kulturowo-historycznej.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PAŃSTWA ZA KULTURĘ NARODOWĄ

Uważamy, że dbałość o tożsamość polskiego społeczeństwa wymaga poszerzenia mecenatu państwa nad kulturą. Wydatki państwa na ten cel wzrosły w latach 2015–2019 o 33,8%. Jednocześnie, realizując postulat rozwoju zrównoważonego, wzmacniamy tożsamość kulturową w regionach m.in. poprzez podjęcie współodpowiedzialności za 12 dodatkowych samorządowych instytucji kultury: filharmonii (w Rzeszowie, Szczecinie, Łodzi i Łomży), teatrów (np. Teatr Polski w Warszawie czy Teatr Muzyczny w Łodzi), orkiestr i państwowych zespołów pieśni i tańca (zarówno „Śląsk”, jak i „Mazowsze”). Dokładając do tego muzea, liczba instytucji współprowadzonych przez Ministra Kultury wzrosła w latach 2017–2019 dwukrotnie. Planujemy, w miarę możliwości budżetowych, kontynuację tych działań poprzez objęciem wsparciem z budżetu centralnego kolejnych instytucji kultury.

Systematycznie zwiększamy także zakres oddziaływania i finansowanie różnorodnych aktywności kulturalnych za pośrednictwem około 40 programów grantowych Ministra Kultury, na które w latach 2016–2019 przeznaczyliśmy ponad 1,3 mld zł. Wprowadziliśmy w tym okresie 10 nowych programów, umożliwiających wsparcie: inicjatyw na rzecz najmłodszych, rozwoju kultury cyfrowej i sektorów kreatywnych oraz kultury ludowej (program ETNO-Polska w wysokości 10 mln zł rocznie). Dbamy także o pamięć historyczną i trwałe upamiętnienia w kraju i zagranicą. Opowiadamy się zdecydowanie za systemowym zwiększaniem finansowania tych programów. Ze środków europejskich, w obszarze tożsamości i kultury, realizujemy obecnie 140 projektów na sumę prawie 3 mld zł.

Dbając o polskie dziedzictwo i tożsamość kulturową podjęliśmy w 2016 roku decyzję o zakupie najcenniejszego zbioru dzieł sztuki w Polsce – kolekcji Czartoryskich, z najcenniejszym naszym obrazem „Damą z gronostajem” Leonarda da Vinci. Polska stała się tym samym właścicielem 86 tys. obiektów muzealnych, ćwierć miliona bibliotecznych i licznych zabytkowych nieruchomości związanych z kolekcją, a także dzieł dotychczas nieodzyskanych, m.in. „Portretu Młodzieńca” Rafaela. Kontynuując politykę zakupu cennych dzieł świadczących o naszej tożsamości, zakupiliśmy także obraz Bernardo Belotto „Widok Kapitolu” dla Zamku Królewskiego i – po blisko dwuletnich negocjacjach – zakupiliśmy i przewieźliśmy z Francji do Polski 93 rzeźby stanowiące spuściznę po Auguście Zamoyskim, która powiększy zbiory Muzeum Rzeźby w Królikarni.

Misję mecenatu państwa nad kulturą realizujemy, w miarę możliwości budżetowych m.in. poprzez powoływanie nowych instytucji kultury. W ten sposób w ostatnich latach uratowaliśmy przed likwidacją Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, olsztyński Ośrodek im. W. Kętrzyńskiego, Instytut Śląski w Opolu i Państwowy Instytut Wydawniczy.

Zgodnie z zapowiedziami znacznie zwiększyliśmy nakłady finansowe na rozwój czytelnictwa. W latach 2016 – 2020 budżet prowadzonego m. in. przez Instytut Książki Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa osiągnie łącznie kwotę 455 mln zł. Jednym z priorytetów tego programu jest Infrastruktura Bibliotek – dzięki niemu wiele polskich bibliotek w małych miastach zyskuje nowe, znakomicie wyposażone siedziby z szeroką ofertą kulturalną. W 2018 r. zwiększyliśmy budżet Infrastruktury Bibliotek łącznie o 20 mln zł – 10 mln w 2019 r. oraz 10 mln w 2020 r. Budujemy, unowocześniamy lub wyposażamy obecnie ponad 220 bibliotek. 10 mln nowości książkowych trafiło do 2,5 tys. bibliotek publicznych, a 6 mln do 12 tys. szkolnych. Biblioteka Narodowa systematycznie wyposaża biblioteki wojewódzkie w nowości wydawnicze. W 2018 roku dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa Zdrowia w nowości wydawnicze po raz pierwszy zostały wyposażone szpitale dla pacjentów oddziałów onkologicznych na terenie Polski. Instytut Książki rozpoczął też prekursorski projekt wyprawek czytelniczych (w ramach kampanii „Mała książka – wielki człowiek”) rozdawanych bezpłatnie na porodówkach (600 tys.) i do bibliotek przedszkolnych (70 tys.). W latach 2017 – 2019 na wyprawki czytelnicze oraz kampanię „Mała książka – wielki człowiek” przeznaczyliśmy łącznie 19 350 000 zł. We wrześniu 2019 r. ruszył drugi etap kampanii skierowany do przedszkolaków i ich rodziców (300 tys. bezpłatnych „Pierwszych czytanek”). Mamy nadzieję, że – m. in. dzięki tym działaniom – w ostatnich latach udało się powstrzymać tendencję spadkową czytelnictwa w naszym kraju.

Prawo i Sprawiedliwość przywiązuje wielką wagę do kwestii rozwoju czytelnictwa w Polsce. Dlatego – o ile wyborcy przedłużą nam demokratyczny mandat do sprawowania władzy w kolejnej kadencji – wdrożymy nowy 5-letni Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2021 – 2025, o łącznej wartości co najmniej 600 mln zł.

Ważnym obszarem naszej aktywności jest promocja polskiej literatury wśród zagranicznych czytelników. Instytut Książki znacząco zwiększył nakłady na tłumaczenia polskiej literatury na języki obce, rozszerzyliśmy także ofertę translatorską o eseje i reportaże. W Warszawie zakupiliśmy kultowe mieszkanie Tadeusza Konwickiego, przeznaczając je na rezydencję dla zagranicznych tłumaczy literatury polskiej.

W okresie ostatnich 3,5 roku, poprzez nowoczesną modernizację, udostępniliśmy w Internecie po raz pierwszy na tak wielką skalę polskie archiwa użytkownikom: 37 mln skanów z zasobów archiwów z Polski i świata. Obecnie zaś Ministerstwo Cyfryzacji realizuje projekt podłączenia 2 tys. gminnych ośrodków kultury do szerokopasmowego internetu.

SIEĆ INSTYTUCJI PAMIĘCI

W celu utrwalania i kształtowania tożsamości narodowej, jako rząd Prawa i Sprawiedliwości zadbaliśmy o instytucjonalną politykę historyczną. Tylko systemowa i systematyczna polityka historyczna może być efektywna, a do tego potrzeba trwale działających instytucji, a nie tylko jednorazowych akcji. Dziś zajmuje się nią kilkadziesiąt instytucji podległych Ministrowi Kultury. W latach 2015–2019 stworzyliśmy w Polsce nową sieć muzeów, w znacznej mierze niwelującą dotychczasowe białe plamy w polityce historycznej państwa. Stworzyliśmy, budujemy, współprowadzimy lub wspieramy systemowo ok. 30 nowych i przekształconych instytucji muzealnych o kluczowym znaczeniu dla polskiej tożsamości, wśród nich: Muzeum Historii Polski, największą inwestycję w historii ministerstwa (planowane otwarcie w 2021 r.), Muzeum Jana Pawła II i Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2019), Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (2020), Muzeum Więźniów Politycznych i Żołnierzy Wyklętych na ul. Rakowieckiej w Warszawie, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce, Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, Muzeum Mordu w Piaśnicy, Muzeum Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej, Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej w Lublinie, Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, Muzeum Getta Warszawskiego, Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku czy dedykowane wizji polskiej historii w nauczaniu Jana Pawła II Muzeum „Pamięć i Tożsamość” w Toruniu.

Wzięliśmy też pod opiekę i czynimy nowe upamiętnienia we wszystkich niemieckich obozach zagłady na terenie Polski. Sieć muzealnicza zostanie również uzupełniona poprzez powołanie, przygotowywanych obecnie, innych instytucji muzealnych, takich jak: Narodowe Muzeum Techniki, Muzeum Wyspiańskiego i Muzeum Polskiej Sztuki Użytkowej jako nowych filii Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Badań Polarnych w Puławach, Panteon Śląski w Katowicach, Muzeum Historii Naturalnej w Warszawie, Muzeum ks. J. Popiełuszki w Okopach czy Interaktywne Centrum Bajki i Animacji w Bielsku-Białej.

Będziemy konsekwentnie kontynuowali – jeżeli taka będzie wola wyborców – obecnie realizowane i planowane przedsięwzięcia inwestycyjne w obszarze polityki muzealnej. Obowiązkiem państwa – w miarę możliwości budżetowych – jest także wspieranie samorządów w ich planach budowy nowych instytucji kultury: muzeów, sal koncertowych, oper i teatrów.

Oprócz muzeów, ważną rolę w kształtowaniu polskiej tożsamości poprzez instytucjonalizację pamięci pełnią także wyspecjalizowane instytuty o charakterze naukowo-badawczym i operacyjnym. Najważniejszy z nich to działający od niedawna w nowych realiach prawnych Instytut Pamięci Narodowej. Prawo i Sprawiedliwość konsekwentnie popiera działania Instytutu i uznaje tę instytucję za ważny filar polskiej polityki pamięci i tożsamości.

Z uwagi na wciąż istniejące w polskiej polityce historycznej białe plamy i liczne zaniechania, w ostatnich latach rząd Prawa i Sprawiedliwości powołał także dwie nowe instytucje zajmujące się polskim dziedzictwem i pamięcią: Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego oraz Instytut Polskiego Dziedzictwa za Granicą „POLONIKA”.

Instytut Pileckiego ma za zadanie popularyzowanie i upowszechnianie historii Polski XX wieku poprzez digitalizację i udostępnianie, także w języku angielskim, dokumentów źródłowych z archiwów polskich, amerykańskich i europejskich dotyczących ofiar totalitaryzmów. Instytut stworzył internetową bazę zeznań Polaków „Zapisy Terroru”. Dnia 19 VI 2019 roku Prezydent RP Andrzej Duda na wniosek Instytutu Pileckiego po raz pierwszy wręczył 14 laureatom i ich potomkom Medale „Virtus et Fraternitas”, nadawane za pomoc i ratowanie polskich obywateli w czasach terroru.

W roku 2017 stworzyliśmy także nową sieć badania pamięci obejmującą instytucje kultury w zachodnio-północnej Polsce pod nazwą Sieć Ziem Zachodnich i Północnych, realizowaną w ramach projektu strategicznego Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju „Dziedzictwo buduje wspólnotę”. Sieć obejmuje instytucje podległe MKiDN: Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu (koordynator); Centrum Dialogu „Przełomy”, oddział Muzeum Narodowego w Szczecinie; Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie oraz Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu (od 1 VIII 2019 roku instytucja kultury pod nazwą Instytut Śląski); a także podległy KPRM Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego w Poznaniu.

Celem Sieci jest wzmocnienie polskiej polityki pamięci na Ziemiach Zachodnich i Północnych (w tym w województwach opolskim, lubuskim i warmińsko-mazurskim o najsłabszych wskaźnikach uczestnictwa w kulturze). Sieć realizuje postulat budowy Muzeum Ziem Zachodnich, mającym eksponować opowieść o fenomenie odbudowy tych ziem i uformowaniu się nowego społeczeństwa wraz z ukazaniem znaczenia jego dorobku kulturowego w powojennej historii Polski. Sieć prowadzi bardzo intensywną działalność badawczą i wystawienniczą. W 2019 roku uruchomiony zostanie nowy program Akademia Ziem Zachodnich i Północnych skierowany do młodych badaczy z różnych dyscyplin naukowych.

W roku 2019 rząd Prawa i Sprawiedliwości przystąpił również, wraz z NSZZ „Solidarność”, do powołania Instytutu Dziedzictwa Solidarności, którego misją będzie upowszechnianie wiedzy o największym fenomenie polskiego republikanizmu i jego zasługach dla świata. Uważamy, że na skutek zaniechań III Rzeczypospolitej i zawłaszczenia Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku przez jedną opcje polityczną, która odmówiła podzielenia się odpowiedzialnością za tę instytucję z obecną władzą Polski, opowieść o polskiej „Solidarności” i jej znaczeniu dla historii niestety nie przebiła się w dostatecznym stopniu do narracji ogólnoświatowej. Obalenie komunizmu na świecie – wbrew prawdzie historycznej – bardziej kojarzy się z murem berlińskim niż z fenomenem polskiej Solidarności. Prawo i Sprawiedliwość stoi na stanowisku, że państwo polskie nie może być wobec tego faktu obojętne i dlatego musi dążyć do powstawania instytucji realnie walczących o pamięć i wizerunek polskiej „Solidarności”. W związku z tym planujemy też powołanie, wraz z władzami miasta Szczecina, kolejnej instytucji o podobnym charakterze, upamiętniającej – tym razem – Porozumienia Szczecińskie z 1980 roku, w postaci „Ośrodka Stocznia – Pamięć i Solidarność”.

Istotnym elementem tożsamości narodowej jest kształt i estetyka przestrzeni, w której żyje wspólnota. Prawo i Sprawiedliwość, realizując swoje założenia programowe, doprowadziło w roku 2017 do przeniesienia kompetencji państwa w zakresie estetycznego kształtowania przestrzeni do Ministerstwa Kultury. W oparciu o powołany w 2017 roku Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki prowadzimy prace nad promocją estetyki przestrzeni publicznej, umacnianiem stylu polskiego w architekturze i sztukach użytkowych oraz edukowaniem społeczeństwa w tym zakresie. Dążymy do wprowadzenia zapisów gwarantujących odpowiednie standardy estetyki przestrzeni do polskiego prawa (kodeks budowlany, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym).

OCHRONA ZABYTKÓW I UPAMIĘTNIENIA

Niezbywalnym elementem polskiej tożsamości są nasze zabytki materialne i dziedzictwo niematerialne. Dlatego Prawo i Sprawiedliwość opowiada się zdecydowanie za większym zaangażowaniem państwa w opiekę nad zabytkami. W najbliższych czterech latach – o ile będziemy mieli na to wpływ – Polska zwiększy co najmniej dwukrotnie nakłady z budżetu centralnego na opiekę nad zabytkami. W ostatnim czasie przeznaczyliśmy rekordowe kwoty na ochronę zabytków, dochodzące do ponad 140 mln zł rocznie z budżetu MKiDN (gdy w 2015 roku było to tylko 97 mln zł).

Przeprowadziliśmy reformę systemu ochrony zabytków. W warunkach boomu inwestycyjnego w Polsce konieczne było wzmocnienie ochrony konserwatorskiej. Została wzmocniona pozycja Generalnego Konserwatora Zabytków poprzez związanie wojewody wnioskiem o powołanie Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków. Ustanowiono system ochrony tymczasowej, polegający na ochronie obiektu od momentu zawiadomienia stron o wszczęciu procedury wpisu do rejestru zabytków (wcześniej obiekt chroniony był dopiero po skończonej procedurze wpisu), co zapobiegło wyburzaniu wielu wartościowych, historycznych obiektów.

Udało się ujednolicić politykę konserwatorską na terenie całego państwa oraz wprowadzić ochronę powojennej architektury modernistycznej, o którą latami bezskutecznie zabiegały stowarzyszenia działające na rzecz ochrony dziedzictwa i ruchy miejskie.

Za niszczenie zabytków zostały wprowadzone kary administracyjne, które – wraz z nawiązkami i grzywnami orzekanymi przez sądy – spływają do odrębnego, ustanowionego w 2018 roku Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków (NFOZ). Zostały przywrócone szkolenia z zakresu przestępstw przeciwko zabytkom prowadzone w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie. Znacząco wzrosły nakłady na prace konserwatorsko-budowlane w budżecie Generalnego Konserwatora Zabytków i w budżetach – najbardziej dotąd zmarginalizowanych – województw.

Na stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości zostało ustanowionych łącznie ponad 105 pomników historii, z czego aż 40 przypadło na okres naszych rządów. To prestiżowe wyróżnienie traktowane jest na równi z obiektami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Udało się skutecznie objąć ochroną teren Stoczni Gdańskiej, unikatowego dziedzictwa dla Polaków, związanego z narodzinami „Solidarności” i upadkiem komunizmu w Europie Środkowej i Wschodniej. Stocznia została wyróżniona statusem setnego pomnika historii.

Znacznie wzrosła nasza aktywność na forum UNESCO. W 2017 roku zorganizowaliśmy po raz pierwszy w historii dziesięciodniową 41. Sesję Światowego Komitetu Dziedzictwa UNESCO w Krakowie, na którą przybyło trzy tysiące uczestników z całego świata. Na sesji tej udało się dokonać 15. wpisu na Listę światowego Dziedzictwa UNESCO – kopalni w Tarnowskich Górach. W roku 2019 uzyskaliśmy 16 wpis na tę Listę (Krzemionki Opatowskie). Powiększyliśmy znacząco krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego do kilkudziesięciu zjawisk, praktyk i umiejętności, z których „szopkarstwo krakowskie” w 2018 roku zostało wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Obecnie dwa inne zjawiska – bartnictwo i sokolnictwo – są kolejnymi kandydatami do wpisu na tę prestiżową listę.

Na forum UNESCO została przyjęta Rekomendacja Warszawska – zbiór zasad określających możliwość restytucji zabytków zniszczonych na skutek konfliktu zbrojnego lub katastrofy naturalnej. W taki sposób przykład odbudowanej Warszawy wyznaczył nowe standardy UNESCO oraz usankcjonował (pod określonymi warunkami) możliwość odbudowy obiektów zabytkowych na całym świecie.

Opowiadamy się za poszerzeniem państwowej opieki nad miejscami pamięci, grobami i cmentarzami w postaci zwiększenia dofinasowania istniejących programów Ministra Kultury dedykowanych tym kwestiom. Dotychczas zakres tego wsparcia w ramach dwóch dedykowanych programów Ministra Kultury, mimo że zwiększony w ostatnich latach, nie przekraczał 7 mln złotych rocznie.

Dodatkowo, w roku 2017 rząd Prawa i Sprawiedliwości zaopatrzył Fundację Dziedzictwa Kulturowego opiekującą się najcenniejszym w Polsce zabytkiem cmentarnym kultury żydowskiej – Cmentarzem Żydowskim na ul. Okopowej w Warszawie – w fundusz żelazny o wartości 100 mln złotych, co pozwala na dofinasowanie prac renowacyjnych w wysokości 2-3 mln zł rocznie.

Mimo znaczących w ostatnich latach osiągnięć w zakresie realizacji polityki historycznej ukierunkowanej na polskie dziedzictwo, konieczne są dalsze zmiany i reformy w tym obszarze. Będziemy przede wszystkim dążyć do zwiększenia nakładów publicznych na opiekę nad zabytkami i miejscami pamięci.

DZIEDZICTWO ZA GRANICĄ I DZIEDZICTWO UTRACONE

Dla polskiej tożsamości niezmiernie istotna jest również pamięć i dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe pozostające poza granicami państwa, przede wszystkim o nasze zabytki na Kresach oraz kulturę Polonii i Polaków na Wschodzie. W tym celu, wzmacniając działania MKiDN, rząd Prawa i Sprawiedliwości powołał w końcu roku 2017 POLONIKĘ – specjalną instytucję kultury opiekującą się polskim dziedzictwem zagranicznym. Decyzja ta zwiększyła znacznie nasz potencjał pomocowy w tym zakresie. Państwo polskie prowadzi renowacje zabytków we Lwowie, Wilnie, Ołyce, Żółkwi i wielu innych miejscach na świecie. Wyremontowaliśmy 23 polskie cmentarze wojenne za granicą. Stale opiekujemy się 57 z nich w Europie i Azji. Z naszej inicjatywy w roku 2016 powstała Stała Konferencja Polskich Muzeów, Archiwów i Bibliotek, skupiająca prawie 30 polonijnych instytucji kultury. Dzięki nowelizacji ustawy o organizacji i prowadzeniu działalności kulturalnej po raz pierwszy w historii udało nam się stworzyć prawne podstawy do bezpośredniego instytucjonalnego (a nie tyko grantowego) wsparcia finansowego tych podmiotów. Obecnie finalizujemy takie wsparcie dla Biblioteki Polskiej w Paryżu. Jesteśmy też zaangażowani w ratowanie Muzeum Polskiego w Rappersvillu, któremu grozi likwidacja.

Prawo i Sprawiedliwość w swoim programie działania zawsze postrzegało rolę Polonii i Polaków mieszkających za granicami Ojczyzny jako ważnego podmiotu w procesie budowania wspólnoty, wzmacniania tożsamości narodowej, pielęgnowania pamięci historycznej, ale także jako najlepszego „ambasadora” polskich interesów na arenie międzynarodowej. Uważamy również, że nie do przecenienia była rola, jaką w czasach komunizmu nasi Rodacy na emigracji odegrali w procesie kultywowania polskości i odzyskania przez Polskę suwerenności.

Ważne wydarzenia i rocznice historyczne, istotne dla kształtowania polskiej tożsamości, staramy się obchodzić wspólnie z Polonią i Polakami z zagranicy. Dlatego, m.in. zorganizowaliśmy i nadaliśmy wielką rangę zjazdowi Polonii z całego świata, który obył się z okazji stulecia odzyskania niepodległości. Obrady toczyły się w Sali obrad sejmu Rzeczypospolitej i były wielkim ogólnonarodowym świętem. Zintensyfikowaliśmy kontakty z Polonią, zwłaszcza z młodzieżą. Przyjmujemy ją w Polsce, jak i odwiedzamy w miejscu zamieszkania. Dzień Polonii jest obchodzony bardzo uroczyście, co roku z Polonią z innego kraju. Z okazji Dnia Edukacji Narodowej wizytujemy szkoły polskie za granicą realizując priorytet stałego, wzajemnego poznawania się.

W kolejnych latach będziemy kontynuować naszą politykę. Nasze doświadczenia i pozytywne recenzje ze strony naszych polonijnych partnerów zaowocują kolejnymi inicjatywami. Będziemy nadal zachęcać naszych Rodaków do powrotu do Ojczyzny, a rosnąca zamożność i coraz lepsze standardy życia w Polsce będą temu sprzyjały. Bardzo wielu młodych Polaków z innych państw już dzisiaj studiuje w Polsce i mamy nadzieję, że stanie się to stałą tendencją.

W czasie II wojny światowej Polska utraciła 50 proc. swojego dziedzictwa materialnego. Straciliśmy ok. 516 tys. dzieł sztuki i 50 mln książek. Była to wielka, niepowetowana strata godząca w polską tożsamość. Dlatego Prawo i Sprawiedliwość uważa, że poszukiwanie i odzyskiwanie utraconych dzieł sztuki jest jednym z podstawowych obowiązków naszej wspólnoty. Rząd Prawa i Sprawiedliwości prowadzi systemową, skuteczną restytucję polskich strat wojennych. W ostatnim czasie odzyskaliśmy blisko 500 dzieł utraconych w czasie II wojny światowej. Obecnie w toku jest blisko 80 postępowań restytucyjnych. Coraz bardziej profesjonalnie odnajdujemy szczególnie te spośród nich, które są na naszej liście 63 tys. poszukiwanych dzieł.

W ciągu 3,5 roku odzyskaliśmy m.in. „Zimę w małym miasteczku” Maksymiliana Gierymskiego, „Wzburzone morze z okrętami” Simona de Vliegera, „Ulicę z ruiną zamku” Roberta Śliwińskiego, „Portret damy” Melchiora Geldorpa, „Zesłanie Ducha Świętego” Izaaka van den Blocke, „Apollo i Dafne” Abrahama Bloemaerta, XVIII-wieczne meble w stylu chińskim z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, XVII-wieczny sztambuch Melchiora Lucasa. Uważamy, że państwo polskie nigdy nie może zaniechać tych wysiłków. Dotyczy to także naszego sąsiada wschodniego, u którego nasze od dawna złożone wnioski restytucyjne od lat czekają na odpowiedź.

W grudniu 2018 roku zwróciliśmy się do minister kultury rządu niemieckiego z propozycją opublikowania w mediach niemieckich wspólnego apelu do społeczeństwa i instytucji niemieckich o poszukiwanie i zwrot zagrabionych obiektów i dzieł. Propozycja została przyjęta. Od wielu miesięcy aktywnie oczekujemy na konkluzywne zakończenie tej inicjatywy.

ROLA ROCZNIC W BUDOWANIU TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ

Dbałość o polską tożsamość jest realizowana także poprzez odniesienie do ważnych dla naszej wspólnoty politycznej rocznic i wydarzeń. Państwo polskie musi być odpowiedzialne za organizację takich, tożsamościowo ważnych dla narodu, obchodów. Dlatego też w sposób zorganizowany i zinstytucjonalizowany obchodziliśmy i obchodzimy w ostatnich latach wielkie rocznice: 100-lecia odzyskania niepodległości, 20-lecia obecności w NATO, 15-lecia w UE, 40-lecia pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II, 30-lecia obalenia PRL, 450-lecia Unii Lubelskiej, 75-lecia Powstania Warszawskiego, 80-lecia wybuchu II wojny światowej. Nasze doświadczenie historyczne staje się także dzięki temu bardziej znane światu.

W celu organizacji obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości ustanowiliśmy jako rząd Prawa i Sprawiedliwości specjalny Program Wieloletni „Niepodległa” na lata 2017–2022 z możliwością dofinansowania projektów rocznicowych na poziomie ogólnopolskim, lokalnym i regionalnym oraz zagranicznym. W ramach programu dofinansowaliśmy blisko 600 projektów krajowych oraz 270 wydarzeń międzynarodowych współorganizowanych m.in. przez Instytut Adama Mickiewicza. Charakterystyczne logo „Niepodległej” towarzyszyło ponad 3 800 wydarzeniom w całej Polsce. Celem Programu jest przede wszystkim wzmocnienie polskiej wspólnoty wokół trzech podstawowych wartości: wolności, poszanowania godności i praw człowieka oraz solidarności.

10 XI 2018 roku zaprosiliśmy Polaków na wielki Koncert dla Niepodległej na Stadionie PGE Narodowym, który na żywo zobaczyło ponad 40 tys. osób, a ponad 7 mln obejrzało transmisję wydarzenia na antenach wszystkich stacji telewizyjnych. Prawie 150 tys. osób 11 XI 2018 roku w samo południe zaśpiewało Mazurek Dąbrowskiego. Zaprosiliśmy blisko 300 tys. osób do wspólnego świętowania 100. rocznicy odzyskania niepodległości na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

W 2019 roku koncertami na błoniach PGE Narodowego i na Pl. Piłsudskiego w Warszawie świętowaliśmy 15-lecie wejścia Polski do Unii Europejskiej. Na początku czerwca wielkie widowisko multimedialne na Pl. Piłsudskiego przypomniało o 40. rocznicy pierwszej pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski. Zwieńczeniem obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości będzie otwarcie w 2022 roku Panteonu Śląskiego w Archikatedrze Katowickiej – w 100. rocznicę wkroczenia wojsk polskich do Katowic, co symbolicznie zamknęło proces tworzenia się polskich granic.

Przez cały rok 2019 świętujemy też 200. rocznicę urodzin Stanisława Moniuszki i ogłoszony przez parlament Rok Moniuszki. Prawo i Sprawiedliwość konsekwentnie i systemowo dba o pamięć o ważnych postaciach i przełomowych momentach polskiej historii. Jest to dla nas niezbywalny warunek podtrzymywania i kształtowania polskiej tożsamości.

PRODUKCJE AUDIOWIZUALNE

Duże znaczenie dla kształtowania tożsamości wspólnoty politycznej, z uwagi na swój zakres i siłę oddziaływania, ma sztuka filmowa. W celu rozwoju produkcji filmowej rząd Prawa i Sprawiedliwości wprowadził w roku 2019 zachęty finansowe dla produkcji audiowizualnych spełniających specjalne kryteria kulturowe (chodzi ogólnie o powiązanie z Polską). Tym samym prawie dwukrotnie zwiększyliśmy rynek filmowy w Polsce. Wspieramy też produkcję filmów historycznych. Na konkurs scenariuszowy dotyczący tej tematyki wpłynęło ponad 800 projektów. Dzięki decyzjom rządu Prawa i Sprawiedliwości powstał unikatowy dokument zrealizowany na 100-lecie odzyskania niepodległości „Niepodległość”, a także „Kurier”, film fabularny zainspirowany tajną misją Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Obecnie powstaje ok. 40 filmów historycznych, a także kilka seriali. Są to m. in: „Legiony”, „Piłsudski”, „Raport Pileckiego”, „Śmierć Zygielbojma”, „Zieja”, „Volunteer” (produkcja amerykańska o Witoldzie Pileckim), „Paderewski”, „Klecha” (film o ks. Romanie Kotlarzu).

Dzięki naszym decyzjom powstały również pierwsze polskie filmy zrealizowane w innowacyjnej technice wirtualnej rzeczywistości (VR). Oba dotyczące polskiej historii: fabularna „Kartka z Powstania” (nagrodzona Los Angeles Film Awards 2019) i „MS Piłsudski – ukryta historia”, będący symboliczną opowieścią o osiągnięciach II Rzeczypospolitej. Opowiadamy się zdecydowania za dalszą promocją i wsparciem dla produkcji filmowej i przemysłu kreatywnego. Pracujemy obecnie nad projektem wprowadzenia ulg dla przemysłów kreatywnych, poczynając od gier komputerowych. Planujemy również powołanie instytucji na rzecz wsparcia przemysłów kreatywnych. Mądra polityka tożsamościowa musi korzystać z najnowocześniejszych osiągnięć technologicznych. Jednocześnie dbamy także o dziedzictwo i dorobek polskiej szkoły filmowej poprzez realizację programu digitalizacji i udostępniania jej dzieł.

MEDIA NARODOWE JAKO WARUNEK PLURALIZMU MEDIÓW

Prawo i Sprawiedliwość dąży do zbudowania nowego ładu medialnego. W mijającej kadencji rozpoczęliśmy prace, które miały na celu stworzenie warunków do funkcjonowania pluralistycznych, demokratycznych i inkluzywnych mediów. Przygotowaliśmy grunt pod najbardziej oczekiwane reformy. Dążąc do równowagi w przekazie medialnym, której przez lata nie było, udało nam się zreformować najbardziej zaniedbane obszary.

Podjęliśmy się przede wszystkim trudu naprawy mediów publicznych, zaproponowaliśmy rozwiązania mające na celu zapewnienie im stabilnego finansowania. Kilka projektów rozpatrywanych jest na poziomie politycznym. Błędy naszych poprzedników, którzy doprowadzili do całkowitej destabilizacji finansowej niemal 20 spółek medialnych należących do skarbu państwa, naprawiamy systematycznie, zwracając utracone dochody w formie rekompensat abonamentowych.

Postawiliśmy również na profesjonalną kadrę menadżerską, która z sukcesami wyprowadza firmy z trudnej sytuacji, reformując je, podnosząc jakość audycji, dbając o pluralizm, ale także o dziennikarzy. Zatrudniamy ich w coraz większym zakresie na umowy o pracę, bez uszczerbku dla wyniku finansowego spółek. Po latach poprzednich rządów zdecydowana większość ze spółek medialnych miała wynik ujemny. Dzisiaj prawie wszystkie charakteryzują się równowagą budżetową lub zyskiem.

Media publiczne to nie tylko TVP, Polskie Radio i 17 lokalnych rozgłośni radiowych, to również Polska Agencja Prasowa. Wzmocniliśmy jej rolę i pozycję, zwiększając dotację oraz łącząc ją z Przedsiębiorstwem Wydawniczym Rzeczpospolita. Umożliwiło to uruchomienie serwisu anglojęzycznego i serwisów dedykowanych regionom. Reforma skarbu państwa dała Ministrowi Kultury nowe instrumenty nadzoru, co doprowadziło do uszczelnienia polityki finansowej spółek i wprowadzenia standardów korporacyjnych.

Reforma mediów publicznych to nie tylko finansowanie, ale również obowiązki mediów publicznych oraz wymagania, jakie stawiamy instytucjom działającym w oparciu o środki publiczne. Dlatego znowelizowaliśmy ustawę o radiofonii i telewizji, doprecyzowując misję publiczną poprzez wprowadzenie „Karty Mediów”. W konsekwencji powstał transparentny system, dzięki któremu odbiorca jest w stanie rozliczyć każdą publiczną złotówkę wydaną przez nadawców. W tym roku po raz pierwszy misja publiczna była konsultowana ze społeczeństwem, właśnie dzięki wprowadzonym regulacjom. Zwiększyliśmy także do 50 proc. obowiązkowy udział programów z ułatwieniami dla osób niepełnosprawnych. Wzmocniliśmy również nadzór nad wydatkowaniem pieniędzy publicznych, wprowadziliśmy jasne zasady rozliczania dotacji oraz narzędzia egzekwowania zobowiązań nadawców.

Mimo że wiele udało się zrealizować, to ciągle jeszcze stoją przed nami wielkie zadania. Przede wszystkim należy ostatecznie wprowadzić efektywny system finansowania mediów publicznych. System ten powinien gwarantować wykonanie misji zgodnie ze zobowiązaniami zawartymi w karcie mediów, a poziom wsparcia powinien w pełni odzwierciedlać koszt tych zobowiązań. Tylko w ten sposób uda się stworzyć media, które będą mogły wykonywać swoją misję niezależnie od kaprysu polityków lub sytuacji budżetowej. Nadawcy będą mogli planować inwestycje i wydatki ze względu na przewidywalność corocznej składki (lub dotacji).

Ostatnie lata pokazały, jak łatwo jest manipulować emocjami ludzi w polityce, a także jak można wpływać na wyniki wyborów, nawet w państwach o utrwalonej demokracji dzięki nowoczesnym metodom socjotechnicznym stosowanym w mediach tradycyjnych i społecznościowych. Dlatego ochrona interesu narodowego poprzez walkę z postprawdą i fake newsami to kolejny priorytet, który powinien być realizowany przez rząd polski w sferze medialnej.

Z coraz większą intensywnością doświadczamy ataków wymierzonych w Polskę na arenie międzynarodowej. Priorytetem powinno być więc utworzenie poważnego, regionalnego, anglo- i rosyjskojęzycznego kanału informacyjnego telewizji publicznej, którego zadaniem będzie obrona polskiej racji stanu i narzucanie naszej narracji na arenie międzynarodowej.

JĘZYK I SYMBOLE NARODOWE

Dla podtrzymania tożsamości narodowej konieczna jest dbałość o język i symbole narodowe. Prawo i Sprawiedliwość opowiada się zdecydowanie za przestrzeganiem standardów językowych określonych w ustawie o języku polskim.

Przeprowadzone w 2016 roku badania NCK/TNS Polska bardzo wyraźnie wskazały, że „wymiarem patriotyzmu jest dla Polaków szacunek dla symboli narodowych”: 94 proc. Polaków za patriotyzm uznaje okazywanie szacunku symbolom. Niemniej obecne regulacje dotyczące symboli narodowych nie są jasne i nie są przystosowane do wymogów technologii cyfrowych, brakuje odpowiednich wzorników, a także wskazuje się na potrzebę przywracania historycznych znaków porzuconych w okresie PRL oraz konieczność większej zgodności używanych symboli z zasadami heraldyki.

Dlatego rząd Prawa i Sprawiedliwości, w toku wielu uzgodnień i konsultacji środowiskowych, przygotował projekt nowelizacji ustawy o symbolach narodowych. Wprowadza ona nowe załączniki graficzne i muzyczne, zwiększa ochronę symboli państwowych, jednocześnie stwarzając możliwość ich szerszego wykorzystania; porządkuje nazewnictwo i ich hierarchię, również pod kątem poprawności heraldycznej, a także przywraca ważne historyczne weksylium – Chorągiew Rzeczypospolitej.

Rezultatem przyjęcia ustawy będzie ujednolicenie stosowanej w państwie identyfikacji wizualnej, wizerunku polskich znaków państwowych, zlikwidowanie symboli silosowości, czyli osobnych logotypów każdego urzędu i wzmocnienie rozpoznawalności marki „Polska” na świecie.

© autorzy nieznani / Prawo i Sprawiedliwość
brak daty publikacji
źródło dostępu: 28 IX 2019
www.PiS.org.pl

POPRZEDNIE ROZDZIAŁY PROGRAMU:
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (I) Wartości i zasady
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (II) Diagnoza
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (III) Dokonania i plany, cz.1
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (III) Dokonania i plany, cz.2
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (III) Dokonania i plany, cz.3
☞ Prawo i Sprawiedliwość: (IV) Wyzwania

LUB POBIERZ CAŁOŚĆ:
☞ Program PiS 2019 – całość [plik PDF z serwerów PiS]
☞ Program PiS 2019 – całość [plik PDF z kopii zapasowej ITP]






Ilustracja © brak informacji / materiał wyborczy KW Prawo i Sprawiedliwość