Pierwsze tango w Polsce

28 października 1913 roku, dla widowni składającej się z około 1300 widzów, zaprezentowano po raz pierwszy w Polsce (na okupowanych terytoriach polskich) taniec „Tango” w wykonaniu Lucyny Messal i Józefa Redo. Wydarzyło się to w Teatrze Nowości w Warszawie, podczas drugiego aktu operetki „Targ na dziewczęta” węgierskiego kompozytora Viktora Jacobiego (tytuł oryginalny: Leányvásár) z 1911 roku.

W przeddzień premiery „Kuryer Poranny” zapowiadał:

Od jutra Messalka z Redem rozpoczną uczyć bawiącą się Warszawę, jak się tańczy taniec tango. Przychodzi on do nas z Paryża, jak wszystkie mody, o kwartał spóźniony... Oczywiście nic na tym nie straciliśmy. Jak mówią, tango dostał się do Paryża z Argentyny […]

(pisownia oryginalna)

Fabuła przedstawienia nie była zbyt wyszukana, ale bardzo widowiskowa. W operetce występowali farmerzy, farmerki, kowboje, szeryf, majtkowie i palacze okrętowi, ksiądz i wiele innych mniej lub bardziej kolorowych postaci, gdyż jej fabuła dzieje się w niewielkiej miejscowości Beggardale (dosłownie: „Żebrakowo”) gdzieś pod San Francisco, gdzie miejscowi farmerzy co jakiś czas organizują „targ na dziewczęta”.
Znany bogacz Harrison przychodzi z córką Lucy na targ, a ta – zgodnie z tradycją – musi sobie wybrać najprzystojniejszego mężczyznę. Dziewczyna jednak opiera się temu, gdyż ma już swego adoratora, hrabiego Rottenberga i jest jego zalotom przychylna. Jednak tradycji musi się stać zadość i Lucy wybiera pod przymusem Toma Migglesa, pechowego biznesmena, którego jej ojciec właśnie doprowadził do ruiny. Tom obiecał sobie, że zemści się na Harrisonie i chce wykorzystać dziewczynę do własnych planów, a Rottenberg w międzyczasie zakochuje się w innej dziewczynie, Bessy…
Toma Migglesa grał Józef Redo, Rufin Morozowicz grał Harrisona, Wanda Manowska grała Florę, żonę Harrisona, Lucyna Messal grała Lucy, córkę Flory i Harrisona, Kazimiera Niewiarowska grała Bessy, pokojówkę Flory, Marjan Domosławski grał Hrabię Rottenberga, Hilary Dyliński był szeryfem, Wiktor Misiewicz grał murzyna, Edmund Jagielski grał notariusza, Jan Popowski kapitana okrętu, Władysław Szczawiński adwokata, Michalina Święcka była matką, Irena Orwicz córkę, Władysław Kotecki farmera, a Józef Rutkowski służącego.

Anda Kitczman

Dyrygentem była pierwsza polska dyrygentka (a także kompozytorka, śpiewaczka i aktorka), pani Anna Weiner Kitschmann, znana jako Anda Kitschman / Kitczman, którą sam Konstanty Ildefons Gałczyński opisał później jako „piekielnie zdolną babę”.

Operetka była bardzo popularna i przez długi czas nie schodziła z afisza, jednak polscy widzowie, podobnie jak rosyjscy i węgierscy wcześniej, zachwycili się przede wszystkim tańcem „tango”, a jego wykonawcy Lucyna Messal i Józef Redo natychmiast stali się gwiazdami. O ogromnej popularności najlepiej świadczy fakt, że prawie natychmiast po premierze warszawska wytwórnia Syrena Rekord wydała płytę z nagraniami orkiestry pod dyrekcją Andy Kitczmanówny z dwoma utworami Jacobiego: tangiem „One–step” z operetki „Targ na dziewczęta” w wersji z Teatru Nowości, oraz „Tango Argentin”.

Oczywiście w ówczesnej prasie pojawiły się także głosy pruderyjnego zgorszenia tak bliskim tańcem kobiety z mężczyzną. Co prawda w Polsce były one nieliczne, ale np. w Stanach Zjednoczonych zawiązały się nawet komitety społeczne nawołujące do oficjalnej delegalizacji i zabronienia tego „nabuchanego żądzami”, „wulgarnego” i „obscenicznego” w swej formie tańca. Co odniosło zupełnie przeciwny skutek i spowodowało tylko jeszcze większe zainteresowanie społeczeństwa tym tańcem, a wkrótce wybuchła I wojna światowa i po niej nastała era tak rozwiązłej dekadencji, że już raptem dekadę później tango było już jednym z bardziej „niewinnych” tańców… ale to już całkiem osobna historia.
A tango, które w 1913 roku zaprezentował Polakom duet Messalki i Redo w polskiej wersji węgierskiej operetki, od tego czasu zagościło na dobre także w Polsce i do dzisiaj jest jednym z najpopularniejszych form tańca towarzyskiego.

Imię i nazwisko
do wiadomości redakcji ITP²
tiny.cc/itp2 (otrzymane pocztą elektroniczną 15 IV 2013)

Wolne do kopiowania na tej samej licencji: CC-BY
(Creative Commons Licence - By Attribution - polskie tłumaczenie tutaj)

Viktor Jacobi – "No, de méltóságos úr" (fragm. z operetki „Targ na dziewczęta”)



Tango argentyńskie



Współczesna interpretacja tanga (fragm. z filmu "Step Up 3D")






Źródła:
Jasieński, Roman – „Na przełomie epok. Muzyka w Warszawie 1910-1927”, 1979
Lerski, Tomasz – „Syrena Record – pierwsza polska wytwórnia fonograficzna – Poland’s first recording company – 1904-1944”, 2004
Wikipedia – „The Marriage Market” (brak wersji polskiej)
i inne

Ilustracje:
wszystkie © domena publiczna

Wideo:
wszystkie © brak informacji / za: www.youtube.com

---

MATERIAŁY PRZYWRÓCONE Z KOPII ZAPASOWYCH, Z TEGO POWODU ORYGINALNY FORMAT MOŻE NIE PASOWAĆ DO FORMATU OBECNEGO BLOGU. NIEKTÓRE ILUSTRACJE MOGĄ BYĆ OBECNIE NIEDOSTĘPNE, A LINKI MOGĄ BYĆ NIEAKTUALNE.

UAKTUALNIENIE: 2019-10-25-16:40 CET (martwy link wideo wymieniony)