Duch partii, zamęt i wojna wewnętrzna, od tylu lat tocząca się w Polsce, wreszcie anarchia, która z każdym dniem przybiera na sile w Królestwie Polskim, niszcząc wszelką legalną władzę, stwarza uzasadnione obawy, że dojdzie do całkowitego rozstroju państwa, zakłócenia spraw istotnych dla wszystkich sąsiadów i dobrej harmonii istniejącej między nimi oraz wybuchu wojny powszechnej, tak, jak już doszło z powodu tych wewnętrznych polskich waśni do wojny między JCM Wszechrusi i Portą Ottomańską.
Równocześnie mocarstwa sąsiadujące z Polską mają do niej pretensje i prawa tyleż dawne co umocowane prawnie, których nigdy nie mogli zrealizować i w odniesieniu do których istnieje ryzyko, że stracą je bezpowrotnie, jeśli nie podejmą kroków, by je sobie zabezpieczyć i jeśli nie zapewnią sobie ich realizacji równocześnie z przywróceniem spokoju i porządku wewnątrz Rzeczypospolitej, zapewniając jej równocześnie ustrój bardziej im jako sąsiadom odpowiadający.
W tym celu JKM Pruski przekazał plenipotencje [p. Wiktorowi Solmsowi], który po okazaniu tych plenipotencji [Nikicie Paninowi i Aleksandrowi Golicynowi, plenipotentom rosyjskim] i po konferencjach na temat sytuacji w Rzeczypospolitej Polskiej oraz sposobów zabezpieczenia praw i pretensji JKM Pruskiego wypracował, ustalił i podpisał następujące artykuły.
Art. I JKM Pruski przejmie w swoim czasie we władanie w sposób ustalony w niniejszym artykule całe Pomorze z wyjątkiem Gdańska i jego terytorium, jak również Wielkopolskę po Noteć i idąc wzdłuż tej rzeki od nowej marchii aż do Wisły koło Fordonu i Solca, tak że Noteć będzie stanowiła granicę państw JKM Pruskiego i będzie do niego należała w całości. Ten monarcha, nie chcąc czynić użytku ze swych pozostałych pretensji do różnych ziem polskich sąsiadujących ze Śląskiem i Prusami, o które miałby słuszne prawo się upominać, a równocześnie rezygnując z wszelkich pretensji do gdańska i jego terytorium, przejmie w charakterze ekwiwalentu resztę Polskich Prus, a mianowicie woj. malborskie wraz z Elblągiem, biskupstwo warmińskie i woj. chełmińskie w całości z wyjątkiem Torunia, które to miasto wraz ze swym terytorium pozostanie pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. II JKM Pruski spowoduje zajęcie przez swe wojska miejsc i powiatów, które na mocy poprzedniego artykułu zamierza włączyć do swych ziem, i ustala jako termin tego przejęcia we władanie pierwsze dni września b.r. (st. stylu), zobowiązując się aż do tego czasu nie ujawniać niczego ze swych zamysłów i planów.
Art. III JKM Pruski w imieniu własnym oraz swych następców i dziedziców gwarantuje w sposób w pełni formalny i jak najsilniejszy JCM Wszechrusi ziemie i powiaty polskie, które na mocy wspólnej ugody przejmie ona w posiadanie, na które to ziemie składa się reszta polskich Inflant, jak również część woj. połockiego z tamtej strony Dźwiny, podobnie jak witebskiego, tak że Dźwina będzie stanowiła naturalną granicę obu państw do granicy między woj. witebskim i połockim i idąc tą granicą do punktu, gdzie zbiegają się granice trzech województw – połockiego, witebskiego i mińskiego, a stamtąd granica zostanie przeciągnięta prawie wedle linii prostej prawie do źródeł rzeki Drujec do miejscowości Ordwa, stamtąd zaś w dół tej rzeki aż do jej ujścia do Dniepru, tak że całe woj. mścisławskie, z obu stron Dniepru i obie skrajne części woj. mińskiego powyżej i poniżej woj. mścisławskiego z tej strony nowej granicy i z tej strony Dniepru będą należały do Imperium Rosyjskiego, a od ujścia rzeki Drujec granicę między obu państwami będzie stanowił Dniepr, zachowując oczywiście dla Kijowa i jego okolic granicę taką jak dotąd – po prawej stronie Dniepru.
Art. IV Ponieważ JCM Wszechrusi, która od ponad trzech lat toczy wojnę z Cesarstwem Ottomańskim jedynie wskutek spraw polskich, ujawniła JKM Pruskiemu w pełnym zaufaniu ostateczne warunki, na jakich jest gotowa zawrzeć pokój z Portą, i na mocy tego nowego planu JCM zdecydowała się na opcję, by nie żądać już ani przejęcia, ani nawet niepodległości Mołdawii i Wołoszczyzny, a zatem i nie nalegać na spełnienie swych pierwotnych warunków, sprzecznych wprost z bezpośrednim interesem państw pruskich, JKM Pruski, zgodnie ze swym przyjaznym i szczerym nastawieniem wobec JCM Wszechrusi obiecuje kontynuowanie szczerych starań dla pożądanego sukcesu rokowań kongresowych, zgodnie z zasadą mediacji, do której zobowiązał się wobec obu walczących stron.
Art. V Ponieważ jest rzeczą niezbędną dojście do ostatecznego uzgodnienia z Polską w/s wspólnych nabytków, jak również w/s przywrócenia dobrego porządku i pokoju wewnątrz Polski; JKM Pruski zobowiązuje się do przekazania swemu dyplomatycznemu przedstawicielowi w Warszawie jak najdokładniejszych instrukcji, aby mógł on działać w pełnej zgodzie i porozumieniu z dyplomatycznym przedstawicielem JCM Wszechrusi przy tymże dworze warszawskim i wspierać toczoną [tam] negocjację krokami najbardziej stosownymi dla jej dobrego skutku.
Art. VI [Ratyfikacja w ciągu 6 tyg. lub wcześniej]
Wystawiono w Petersburgu*, 25 lipca [5 sierpnia]** 1772 r.
* obecnie Sankt Petersburg (Санкт-Петербург), chociaż od 2006 r. jego zalecana nazwa w j.polskim to starsza nazwa Petersburg. Jeszcze dawniej używano także nazw: Piotrogród (Петроград) oraz Leningrad (Ленинград) w czasach ZSRS; caryca Katarzyna II urzędowała tam w specjalnie zbudowanym pałacu i stąd miasto uznawano za drugą stolicę Rosji.
** dwie daty wynikają z uwagi różne kalendarze, jakie były wówczas używane w Rosji i Niemczech; według współcześnie używanego na świecie kalendarza gregoriańskiego było to 5 siepnia 1772 r.
Ilustracje:
fot.1 © brak informacji
fot.2-3
Źródło:
Zofia Zielińska - „Dzieje Narodu i Państwa Polskiego - Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej” / KAW RSW, Warszawa 1968
MATERIAŁY PRZYWRÓCONE Z KOPII ZAPASOWYCH, Z TEGO POWODU ORYGINALNY FORMAT MOŻE NIE PASOWAĆ DO FORMATU OBECNEGO BLOGU. NIEKTÓRE ILUSTRACJE MOGĄ BYĆ OBECNIE NIEDOSTĘPNE, A LINKI MOGĄ BYĆ NIEAKTUALNE.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz