Wsiadamy do jakiegoś rozsypującego się autobusu. Jest jeszcze ciemno. Jedziemy dłuuugo i w strasznym ścisku. Październikowy rejon Mińska udaje się do pracy. My, uczniowie, tylko się przyglądamy, mijając po drodze równie przepełniony autobus wypełniony po brzegi szarymi ludźmi.
Jak w powieści „451 stopni Farenheita” Raya Bradbury’ego, którą Rusłan i Wowka przeczytali przecież po polsku. Rozmawiamy o szkole. O fascynacjach.
– Po co ci taka dziewczyna – pyta Wowkę Rusłan – może i ma daczę, ale rodzina wysoko partyjna. Polak tylko Polkę pokochać może, a ty Polak jesteś, Wowka.
Zobaczyliśmy wówczas, że nieotynkowana fasada żeńskiego gimnazjum pokryta była jakimiś koszmarnymi napisami, tak obrzydliwymi, że nawet nie zasługiwały na miano graffiti. A przecież w tym gimnazjum uczyły się kiedyś również polskie dziewczęta. Nosiły zwiewne sukienki, kapelusze ze wstążkami i pisały pamiętniki. Jakie były losy tych dziewcząt po tym, jak gimnazjum przeżyło własny koniec świata i w 1925 roku budynek został zamieniony na Komunistyczny Uniwersytet Białoruskiej SRR im. Lenina?
– Chodź – mówi Rusłan – tamtego świata nie ma, prędzej trup Lenina wróci do władzy, niż tu się coś zmieni, a my nie możemy się spóźnić.
Przyspieszamy kroku. Jeszcze kilka stopni i przez boczne wejście wchodzimy do kościoła. Wybiła szósta rano. Jest środek tygodnia. Dżdżysty dzień. Dokładnie taki sam, gdy w Mińsku byłam pierwszy raz jako mała dziewczynka. Wtedy było jeszcze ciemno, a kościół już otwarty. Stojący pod ołtarzem chłopcy mieli na sobie zwyczajne ubranie. Podchodzili do ołtarza grzecznie, nie rozglądając się. Dziewczynki czekały pod drzwiami zakrystii. Ich mamy stały obok. Na dany znak szybko wyciągały z toreb białe sukienki, dziwnie za duże i pomogły córeczkom włożyć je na codzienne ubranie. Ta dziwna przebieralnia przy bocznych stopniach ołtarza zaimprowizowana była na kilka minut przed przyjściem księdza, który miał udzielić dzieciom Pierwszej Komunii.
Nie było czasu na dekoracje i fryzury, trzeba było zdążyć zanim ktoś doniesie.
Świece naprędce odwijane z pogniecionych gazet, białe kokardy na rozczochranych warkoczach. Granatowe, chłopięce sweterki po kilkakroć cerowane na łokciach i te przedziwne światło, które nagle zaczęło przechadzać się po witrażach.
Pamiętam doskonale ten kościół, zwany „czerwonym”. Kościół świętych Symeona (Szymona) i Heleny. Budowę kościoła w Mińsku nadzorował sam Władysław Marconi (tak, autor projektu Hotelu Bristol w Warszawie!), zaś fundatorem był Edward Woyniłłowicz. Szymon i Helena – tak brzmiały imiona jego dzieci, które zmarły jako kilkulatki. Zupełnie inaczej czuję się we wnętrzu tego kościoła, którego wezwanie nawiązuje do bezbrzeżnego cierpienia ojca po utracie synka i córeczki. Cegłę do budowy sprowadzono aż z okolic Częstochowy. A umieszczone wewnątrz marmury spod Kielc, a dachówka – z Włocławka! Prawdziwa mozaika polskości.
Rok 1923 był tragiczny w historii kościoła pw. św. Szymona i Heleny.
Zbezczeszczony przez bolszewików, zamieniony na budynek Państwowego Teatru Białoruskiego i dwukrotnie – w kino. Po raz pierwszy jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, a po raz drugi – po zajęciu Mińska przez wojska sowieckie. Wtedy nad wrotami głównymi zawisł napis Kino „Sawieckaja Biełarus”. Kiedy pod koniec lat osiemdziesiątych znów wybierałam się do Mińska, właśnie trwała walka Polaków o kościół. Członkowie Stowarzyszenia „Polonia” organizowali protesty, głodówki – i udało się! Kościół pw. św. Szymona i św. Heleny zostały zwrócony katolikom, a przecież w czasach ZSRS był to zupełny ewenement.
Wychodzimy z kościoła. Rozsypującą się dryndą bliżej nie zidentyfikowanej marki podjeżdża po nas ojciec Rusłana i jedziemy do Łohojska. Trasa liczy ok. 40 km od granic administracyjnych miasta, ale docieramy na miejsce po dwóch godzinach . Wokół sowchozy, budynki fabryki traktorów i zdewastowane zakłady remontowo-budowlane. W Łohojsku przyszedł na świat hrabia Konstanty Tyszkiewicz, który zgromadził ogromną kolekcję archeologiczną. Kto ją rozkradł?
Jedziemy dalej mijając roześmiane od ucha do ucha twarze kierowców. Tego samego dnia wracam do Polski.
Drobne poprawki: redakcja ITP
Ilustracja © CC-BY George M. Groutas / flickr.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz